35α Λασσάνεια – Πρόβα Generale της «Νέας Πολιτιστικής Στρατηγικής» του Δήμου Κοζάνης υπό το πρίσμα των Μνημονίων Συνεργασίας. Tης Φανης Φτάκα – Τσικριτζή

Με τoν Ευξείνιο Κύκλο ολοκληρώνονται και τυπικά τα 35α Λασσάνεια, οι καλοκαιρινές πολιτιστικές εκδηλώσεις του Δήμου Κοζάνης. Ένας θεσμός με πολιτιστικό και αθλητικό χαρακτήρα που ξεκίνησε στα μέσα της δεκαετίας του ’80 και σταθερά εμπλουτιζόμενος συνέχισε μέχρι τις μέρες μας. Φέτος, οι διοργανωτές (Δήμος Κοζάνης και νεοσυσταθείσα Αντιδημαρχία Πολιτισμού) άλλαξαν τον τρόπο διοργάνωσης των Λασσανείων, “φιλοδοξώντας , σύμφωνα και με το Δελτίο Τύπου, να ενεργοποιήσουν και πάλι τον θεσμό των Λασσανείων με την προοπτική το 2017 να είναι μόνο η εκκίνηση για πιο ψηλά” .
Το παρόν άρθρο, δεν φιλοδοξεί να συμβάλει σ’ έναν τυπικό απολογισμό των 35ων Λασσανείων ούτε ως προς το καλλιτεχνικό τους πρόγραμμα και ούτε ως προς τα οικονομικά τους στοιχεία. Άλλοι είναι αρμόδιοι γι’ αυτό. Απεναντίας, με αφορμή τη συζήτηση στο τελευταίο Δημοτικό Συμβούλιο (11/9/2017)) για τις αλλαγές διοργάνωσης των 35ων Λασσανείων επιχειρεί να εκφράσει μιαν άλλη οπτική στον δημόσιο διάλογο για τον πολιτισμό που άνοιξε το Μάιο 2017 η Κοβεντάρειος Δημοτική Βιβλιοθήκη Κοζάνης ( ΚΔΒΚ) και η καινούρια Αντιδημαρχία Πολιτισμού του Δήμου με το τριήμερο Φόρουμ Ιδεών για τη Βιβλιοθήκη και τον Πολιτισμό που οργάνωσαν . Κι όλα αυτά γιατί από το Μάρτη 2017 η Νέα Αντιδημαρχία Πολιτισμού εκφράζοντας τη «Νέα Πολιτιστική Στρατηγικής» του Δήμου Κοζάνης με όχημα την ΚΔΒΚ φιλοδοξεί « να διαμορφώσει έναν νέο πολιτιστικό χάρτη στο Δήμο Κοζάνης, στον οποίο κεντρικός άξονας της πολιτιστικής μας πολιτικής θα είναι η Νέα Βιβλιοθήκη της πόλης».
Φέτος, για πρώτη φορά, στην ιστορία του θεσμού των Λασσανείων, οι καλλιτεχνικές εκδηλώσεις του θεσμού διοργανώθηκαν από μια τριμερή νοηματική ενότητα των φορέων πολιτισμού του Δήμου Κοζάνης που την αποτελούσαν ο Δήμος Κοζάνης και τα δημοτικά νομικά πρόσωπα του που έχουν ως αντικείμενό τους τον Πολιτισμό, (ΚΔΒΚ, ΔΗΠΕΘΕ και ΟΑΠΝ) . Μάλιστα ο Δήμος Κοζάνης εκπροσωπούμενος από το Δήμαρχο και τον Αντιδήμαρχο Πολιτισμού του Δήμου μαζί με τους Προέδρους των ανωτέρω ΝΠΔΔ επικύρωσαν την μεταξύ τους συνεργασία με την υπογραφή Μνημονίων Συνεργασίας. Σ’ αυτά συμφωνήθηκε γραπτώς ότι «οι συμβαλλόμενοι φορείς θα επιδιώκουν να συντονίζουν τη δράση τους για την ανάδειξη του συνόλου του πολιτιστικού αποθέματος στο Δήμο προκειμένου οι εκδηλώσεις που θα διοργανώνουν να μην αλληλοεπικαλύπτονται. Στο πλαίσιο του κοινού σχεδιασμού που θα καταρτίζουν, θα καταγράφουν και τις ανάγκες τους σε υλικούς πόρους και προσωπικό εν όψει συγκεκριμένων εκδηλώσεων ή του γενικότερου σχεδιασμού τους ενώ η Αντιδημαρχία Πολιτισμού θα αναλαμβάνει τον συντονισμό όλων, δράσεων και φορέων με στόχο την καλύτερη δυνατή συνεργασία και την προαγωγή του πολιτισμού στην Κοζάνη».
Τι συνέβη όμως τελικά στην πράξη με την εφαρμογή των μνημονίων συνεργασίας, των οποίων τα 35α Λασσάνεια αποτέλεσαν και την πρόβα generale; Πόσο η εξαγγελθείσα πρόθεση των τριών Νομικών Προσώπων (ΟΑΠΝ, ΚΔΒΚ, ΔΗΠΕΘΕ) και της Αντιδημαρχίας Πολιτισμού για κοινό συντονισμό αντικατόπτρισε την πραγματική ουσία των γεγονότων ; Ποιος κύριος φορέας πολιτισμού του Δήμου υπέστη τη μεγαλύτερη συρρίκνωση των πολιτιστικών του δραστηριοτήτων του, παρόλο που αυτές απορρέουν από το ΦΕΚ λειτουργίας του, στο όνομα του κοινού συντονισμού; Για ποιο λόγο τελικά τα Μνημόνια Συνεργασίας; Είχε ανάγκη ο Δήμος υπογραφής Μνημονίων μεταξύ των εσωτερικών πολιτιστικών δομών του για να αναπτύξει το καλοκαιρινό πολιτιστικό του απόθεμα; Κι όταν η συνήθης πρακτική είναι να υπογράφονται μνημόνια με φορείς εκτός Δήμου όπως στην πρόσφατη συνεργασία του Δήμου με το Πανεπιστήμιο Δ. Μακεδονίας( Τμήμα Καλών Τεχνών Φλώρινας) για την αισθητική αναβάθμιση οδών και τοίχων της πόλης Κοζάνης. Πολλά τα ερωτήματα που αναπόφευκτα γεννήθηκαν με την υλοποίηση της τριμερούς νοηματικής ενότητας των φορέων πολιτισμού του Δήμου Κοζάνης.
Η κυριότερη πολιτιστική δράση των φετινών Λασσανείων, σύμφωνα και με το Δελτίο Τύπου, ήταν το Διεθνές Σεμινάριο Μουσικής. Ένας πετυχημένος καλοκαιρινός μουσικός θεσμός οργανωμένος στο παρελθόν από ιδιωτικό Ωδείο της πόλης. Με την ανάληψη όμως φέτος της διοργάνωσης του για πρώτη φορά από το Δήμο Κοζάνης, μέσω του ΔΗΠΕΘΕ και της Αντιδημαρχίας Πολιτισμού, παρατηρήθηκαν μια σειρά από αλλαγές και ανατροπές που απολύτως δικαιολογημένα μπορεί να χαρακτηρισθεί ως η «πέτρα του σκανδάλου» των 35ων Λασσανείων:
• στο όνομα των μνημονίων και του «κοινού συντονισμού» των 3 δημοτικών φορέων, για πρώτη φορά νόμιμες και αναφαίρετες αρμοδιότητες του ΟΑΠΝ, κύριου φορέα διοργάνωσης των πολιτιστικών δράσεων του Δήμου και μοναδικού διοργανωτή των Λασσανείων όλα τα προηγούμενα χρόνια, εκχωρήθηκαν:
α) στο μεν ΔΗΠΕΘΕ, που αντί του θεάτρου αποφάσισε μες στο καλοκαίρι να ασχοληθεί με τη μουσική αναλαμβάνοντας μ’ ένα κονδύλι 20.000 € του Τοπικού Πόρου τη διοργάνωση του Διεθνούς Σεμιναρίου Μουσικής μπαίνοντας έτσι απροκάλυπτα στα χωράφια του Δημοτικού Ωδείου (ΔΩΚ ) και επικαλύπτοντας τις δραστηριότητες του.
β) στη δε ΚΔΒΚ, η οποία δια του προέδρου της και παράλληλα Αντιδημάρχου Πολιτισμού Κοζάνης ανέλαβε να διαχειριστεί μέσω ΜΚΟ το «πολιτιστικό απόθεμα των Λασσανείων» μ’ ένα κονδύλι 20.000 ευρώ από το ΕΑΠ (τοπικός πόρος), επικαλύπτοντας τόσο αρμοδιότητες του ΟΑΠΝ (Καραγκιόζης, Σινεμά, Jazz Festival) όσο και του ΔΗΠΕΘΕ ( παραστάσεις Μαζώχτρας και Θεατροδρομίου).
• Φέτος, ο Δήμος , δια του ΔΗΠΕΘΕ, ήταν ο μοναδικός διοργανωτής του Διεθνούς Σεμιναρίου Μουσικής. Ωστόσο οι αρμόδιες μουσικές δομές του, που επιχορηγούνται σταθερά και διαχρονικά από αυτόν: Δημοτικό Ωδείο (ΔΩΚ) και Πανδώρα στερήθηκαν του αναφαίρετου δικαιώματος τους να συμμετάσχουν στη διοργάνωση του Δ.Σ.Μ., παρότι η εν λόγω δραστηριότητα ήταν καθόλα σύννομη τόσο με τον εσωτερικό κανονισμό λειτουργίας τους όσο και τη δυναμική που διαθέτουν σήμερα, αλλά και το ΦΕΚ σύστασης του ΟΑΠΝ, του εποπτευόμενου φορέα τους. Έτσι εξηγείται η απουσία των 19 μαθητών του λυρικού τραγουδιού του ΔΩΚ από τις συναυλίες του Διεθνούς Σεμιναρίου Μουσικής, παρά την θαυμάσια απόδοση μερικών εξ αυτών εξ αυτών πέρυσι τον Ιούνιο στο αφιέρωμα του ΔΩΚ στο μουσικοσυνθέτη Γιώργο Μουζάκη. Το ίδιο ισχύει και για τους μουσικούς της Πανδώρας, παρόλο που κάποιοι μουσικοί των κρουστών της κλήθηκαν εξ ανάγκης την τελευταία στιγμή για να πλαισιώσουν την μαθητική συναυλία λήξης του σεμιναρίου στην αυλή του ΔΩΚ.
• οι υπηρεσίες της Πανδώρας, παρά την πρόσφατη χρυσή ευρωπαϊκή επιτυχία της, κρίθηκαν ως μη ανταποδοτικές για το φετινό καλοκαίρι, πρώτη φορά μετά από 35 χρόνια συνεχούς παρουσίας της στα Λασσάνεια, με αποτέλεσμα η Διοίκηση του ΟΑΠΝ να μην καταβάλει το αντιμίσθιο των δυο μηνών (Ιούλιος , Αύγουστος) στους μουσικούς της στερώντας τους έτσι το δικαίωμα να συμμετέχουν πιο δυναμικά στα 35α Λασσάνεια, πέρα από την πανηγυρική συναυλία του Ιουνίου.
• η σωρεία όλων αυτών των αλληλοεπικαλύψεων και παρατυπιών δεν άργησε φυσικά να προκαλέσει και τις πρώτες αντιδράσεις: την έντονη διαμαρτυρία αρμοδίως τόσο του Συλλόγου Εργαζομένων όσο και του Συλλόγου Γονέων του ΔΩΚ, όπως και την αρνητική ψήφιση του μνημονίου από την εκπρόσωπο του Συλλόγου Γονέων του ΔΩΚ στο ΔΣ του ΟΑΠΝ αλλά και την πολύ μικρή συμμετοχή μαθητών (10 μόλις) του Δημοτικού Ωδείου στις εργασίες του ΔΣΜ.
• Οι αλλαγές των ρόλων των 3 Ανεξάρτητων Νομικών Προσώπων του Δήμου, (ΟΑΠΝ, ΔΗΠΕΘΕ κ ΚΔΒΚ) δημιούργησαν όμως ακόμα πιο σοβαρές παρενέργειες: επέφεραν
1) μια κατάφωρη κατάργηση της αυτοτέλειας και των τριών φορέων πολιτισμού του Δήμου με την εμπλοκή της Αντιδημαρχίας Πολιτισμού στο συντονισμό των δράσεων, του προσωπικού και των υλικών τους πόρων.
2) την καταστρατήγηση των συστατικών πράξεων λειτουργίας και των τριών δημοτικών φορέων πολιτισμού, καθώς οι δομές αυτές αποτελούν Ανεξάρτητα Νομικά Πρόσωπα Δημοσίου Δικαίου, διέπονται από ξεχωριστά ΦΕΚ λειτουργίας με διακριτά αντικείμενα το καθένα και οι πράξεις τους ελέγχονται από ανεξάρτητα ΔΣ.
3) συνιστούν τέλος και μια κατάφορη υπέρβαση εξουσίας και αρμοδιοτήτων από τη Νέα Αντιδημαρχία Πολιτισμού, η οποία στο όνομα των μνημονίων, καθώς δε διέθετε ξεχωριστή οργανική δομή με ανθρώπινους και υλικούς πόρους ανακάτεψε κατά το δοκούν όλη την τράπουλα των πολιτιστικών δομών του Δήμου χρησιμοποιώντας ως εφαλτήριο την ΚΔΒΚ, στην οποία είναι και πρόεδρος.
• Οι ανωτέρω παρενέργειες έχουν πολύ μεγαλύτερο ειδικό βάρος, όταν στο τέλος του κάθε μνημονίου υπογραμμίζεται ξεκάθαρα ότι «Το παρόν μνημόνιο συνεργασίας δεν είναι νομικά δεσμευτικό, δεν αποτελεί εκτελεστική διοικητική πράξη και από αυτό δεν απορρέουν δικαιώματα και υποχρεώσεις. Αποτελεί πανηγυρική καταγραφή προθέσεων των συμβαλλομένων μερών και διακήρυξη στρατηγικής των φορέων».
Με την λήξη της διοργάνωσης του Διεθνούς Σεμιναρίου Μουσικής, όταν η πατρότητα και η αληθινή ταυτότητα του έγιναν περισσότερο γνωστά σε όλους μας φαντάζει απόλυτα δικαιολογημένο και το επόμενο ερώτημα. Ποια η αναγκαιότητα διοργάνωσης αυτού αυτή τη χρονική συγκυρία από το Δήμο; Όταν α) για την πραγματοποίηση του σημειώθηκαν τόσες πολλές αφύσικες ανατροπές και καταστρατηγήσεις στις νόμιμες αρμοδιότητες των 3 φορέων πολιτισμού του; β) οι κύριες δημοτικές δομές του μουσικής απείχαν τόσο από τη διοργάνωση όσο και τις εργασίες του Διεθνούς Σεμιναρίου, οι δε επωφελούμενοι μαθητές του Δημοτικού Ωδείου όσο και της Πανδώρας από το ΔΣΜ ήταν ελάχιστοι (μόλις 10 άτομα). γ) η ανταπόκριση του σεμιναρίου στο ευρύ κοινό ήταν μικρή, (σε 12 μέρες κόπηκαν γύρω στα 100 εισιτήρια), δ) μικρός επίσης ο αριθμός των μαθητών και καθηγητών (γύρω στα 35 άτομα), που το παρακολούθησε, ε) για τις λειτουργικές του δαπάνες χρησιμοποιήθηκαν κονδύλια του Τοπικού Πόρου, μια πολιτική πρακτική που επανειλημμένα έχει καυτηριαστεί τόσο από την «Δημοτική Κίνηση¨, Κοζάνη, τόπος να ζεις» όσο και τη νυν Δημοτική Αρχή όταν εφαρμοζόταν στο παρελθόν για την οικονομική κάλυψη διαφόρων πολιτιστικών εκδηλώσεων .
Σύμφωνα με την τελευταία μεταρρύθμιση του Καλλικράτη τα Νομικά Πρόσωπα των Δήμων έχουν διακριτούς ρόλους για την εύρυθμη λειτουργία τους και την καλύτερη εξυπηρέτηση των δημοτών. Ο σεβασμός των αντίστοιχων ΦΕΚ λειτουργίας της κάθε δομής χωριστά είναι πάνω από όλα ένδειξη πολιτισμού, τις αρχές του οποίου οι πολιτιστικές κυρίως δομές των Δήμων καλούνται να υπηρετήσουν όχι μόνο στα χαρτιά αλλά και έμπρακτα. Σε αντίθεση περίπτωση, η εσκεμμένη κατάλυση της αυτοτέλειας των Ανεξάρτητων δημοτικών Νομικών Προσώπων και η καταστρατήγηση των ΦΕΚ λειτουργίας τους εγείρει όχι μόνο νομικά και πολιτικά ζητήματα αλλά και θέματα ηθικής τάξης με την έλλειψη αρχών που εκφράζει και την φανερή προσπάθεια να επικρατήσει το ίδιον όφελος έναντι του γενικότερου σε μια τοπική κοινωνία .
Στο Δήμο Κοζάνης, αν η ΚΔΒΚ στο νέο της κτήριο ή το ΔΗΠΕΘΕ θέλουν να ενισχύσουν το ρόλο τους, μετεξελισσόμενοι σε διπολικά κέντρα πολιτισμού σε βάρος του ΟΑΠΝ ως επιτακτικό πρώτο βήμα κρίνεται η αλλαγή και των 3 ΦΕΚ σύστασης τους. Οι νέοι τους ρόλοι, όπως τους είδαμε να υλοποιούνται ως πρόβα generale στα 35α Λασσάνεια δεν προβλέπονται ούτε στο Επιχειρησιακό Σχέδιο του Δήμου, ούτε σ’ αυτό της Βιβλιοθήκης χωριστά αλλά και ούτε στις χωριστές συστατικές πράξεις λειτουργίας τους (ΦΕΚ) του 2011. Αν πραγματικά νοιαζόμαστε στην πράξη και όχι μόνο στις διακηρύξεις για το κύρος και τη φερεγγυότητα όλων των δομών πολιτισμού του Δήμου μας οι αλλαγές αυτές πρέπει να είναι άμεσες .
Η αλλαγή των ΦΕΚ εγκυμονεί όμως και πολλούς κινδύνους. Μια αναβάθμιση του ρόλου της ΚΔΒΚ π.χ. με την αλλαγή της ισχύουσας σήμερα συστατικής πράξης λειτουργίας της (αριθ. 5/2011 απόφαση του Δημοτικού Συμβουλίου Κοζάνης, παρ. 3 του άρθρου 103 του Ν. 3852/2010 και αριθ. 36281/5-8-2011 απόφαση του Υπουργού Εσωτερικών, ΦΕΚ τ. Β, αριθ. φύλλου 1765/5-11-11) η οποία προβλέπει «την ανάδειξη και αξιοποίηση του πνευματικού αποθέματος της περιοχής» , εγείρει αυτόματα τον σοβαρότατο κίνδυνο κατάργησης της από την αυτοτελή σημερινή της μορφή. Η μεταφορά σ’ αυτή άλλων αρμοδιοτήτων ακόμη και εάν έχουν σχέση με τον Πολιτισμό αντιβαίνει στην αρχική πράξη σύστασης της, καθώς διατήρησε το 2011 την αυτοτέλεια της κατ’ εξαίρεση του νόμου (παρ. 3 άρθρο 103) λόγω της δραστηριότητάς της από πλευράς ευρύτερης αναγνώρισης, εξειδικευμένου αντικειμένου, μακροχρόνιας απόδοσης έργου και γενικότερης καταξίωσης της προσφοράς της. Σ’ αυτή τη δυσκολία αλλαγής του ΦΕΚ της ΚΔΒΚ κυρίως φαίνεται να επιλέχτηκε η εφαρμογή της νέας πολιτικής των Μνημονίων Συνεργασίας, που είναι όμως έωλη όσο δε διαθέτει νομικό έρεισμα και δεν αποτελεί εκτελεστική διοικητική πράξη εκφράζοντας στο βάθος πίσω από τις διακηρύξεις για «κοινό συντονισμό» ευσεβείς προσωπικούς πόθους που στην προσπάθεια τους να ικανοποιηθούν χρησιμοποιούν ως εφαλτήριο τις δημοτικές δομές.
Η ενίσχυση του ρόλου της Βιβλιοθήκης στο νέο της κτίριο αποτελεί στρατηγικό στόχο του Δήμου Κοζάνης , ο οποίος για να υλοποιηθεί πρέπει να αξιοποιηθούν παράλληλα και οι άλλες πολιτιστικές δομές και υποδομές του Δήμου μέσα από συνέργειες και συνεργασίες. Οι συνεργασίες και συνέργειες επιβάλλονται με δράσεις και αρμοδιότητες που προβλέπονται καθαρά στα ΦΕΚ σύστασης και λειτουργίας του καθενός.Το ενιαίο πρόγραμμα του Δήμου που κυκλοφόρησε πέρυσι τα Χριστούγεννα ενισχύει τη λογική αυτών των συνεργειών και συμπράξεων αποδεικνύοντας στην πράξη πόσο είναι υλοποιήσιμες. Είναι κρίμα στην κρίσιμη εποχή που ζούμε ως Δήμος και ως Έθνος, στο όνομα του Πολιτισμού να παίζονται τέτοια πολιτικά παιχνίδια, που μόνο ιλαρότητα προκαλούν.
Φανή Φτάκα-Τσικριτζή