Ερωτήματα για την ομαλή πορεία του εγχειρήματος της απολιγνιτοποίησης και τον τρόπο με τον οποίο αυτή θα χρηματοδοτηθεί, εγείρουν οι μεγάλες περικοπές που όπως φαίνεται θα υποστεί το Ταμείο Δίκαιης Μετάβασης.

Στην προσπάθεια επίτευξης του μεγάλου συμβιβασμού μεταξύ Βορρά- Νότου, η συμβιβαστική πρόταση Μισέλ πάνω στην οποία διαπραγματεύονταν μέχρι και τις πρώτες πρωινές ώρες οι “27” προβλέπει γενναίες περικοπές στα κονδύλια σειράς υποταμείων του Ταμείου Ανάκαμψης. Μεταξύ αυτών τα κονδύλια για την έρευνα, την υγεία, την περιφερειακή ανάπτυξη και την απανθρακοποίηση, την οποία επρόκειτο να χρηματοδοτήσει το Just Transition Fund (JTF).

Σύμφωνα με την πρόταση τα χρήματα που θα πάρει το JTF από το Ταμείο Ανάκαμψης περιορίζονται κατά 20 δισ ευρώ. Μειώνονται δηλαδή από τα 30 δισ ευρώ που προέβλεπε η αρχική πρόταση της Κομισιόν σε μόλις 10 δισ ευρώ για όλες τις εξαρτώμενες από τον άνθρακα ευρωπαϊκές χώρες.

Σημειωτέον ότι στις αρχές Ιουνίου η Επιτροπή είχε προχωρήσει σε προσαρμογή της αρχικής της πρότασής για το Ταμείο Δίκαιης Μετάβασης (JTF), εισηγούμενη πενταπλασιασμό της χρηματοδότησης.

Ο συνολικός του προϋπολογισμός για όλες τις εξαρτημένες από τον άνθρακα χώρες, είχε προταθεί να αυξηθεί από τα μόλις 7,5 δισ. ευρώ στα 40 δισ. ευρώ. Εξ αυτών, τα 10 δισ. ευρώ επρόκειτο να προέλθουν από το νέο επταετή προϋπολογισμό της περιόδου 2021-2027 και τα 30 δισ. ευρώ από το προτεινόμενο Ταμείο Ανάκαμψης.

Ψαλίδι στα 1,7 δισ. ευρώ 

Στην πράξη αυτό σήμαινε ότι η Ελλάδα αντί για μόλις 294 εκατ. ευρώ τα οποία και θα έπαιρνε με βάση την αρχική πρόταση της Κομισιόν, μετά την αναθεώρηση θα της αναλογούσε σχεδόν εξαπλάσια χρηματοδότηση, δηλαδή 1,7 δισ. Τώρα, με την πρόταση Μισέλ για γενναία μείωση της χρηματοδότησης από το Ταμείο Ανάκαμψης, οι πόροι που θα εισπράξει η Ελλάδα από το JTF περιορίζονται ξανά σε μερικές εκατοντάδες εκατομμύρια. Και αυτό καθώς τα συνολικά 30 δισ ευρώ που θα λάμβανε το JTF από το Ταμείο Ανάκαμψης, μειώνονται πλέον στα… 10 δισ ευρώ.

Για να διασκεδάσει τις εντυπώσεις αλλά και τις αντιδράσεις που ήδη εκφράζονται, η πρόταση Μισέλ καθιστά σαφές ότι η ΕΕ δεν πρόκειται να υπαναχωρήσει από τους αρχικούς φιλόδοξους “πράσινους” στόχους της. Και σημειώνει ότι για την αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής, θα διατεθεί συνολικά το 30% του νέου επταετούς προϋπολογισμού της ΕΕ και του Ταμείου Ανάκαμψης.

Τι σημαίνουν όλα τα παραπάνω; Οτι η απανθρακοποίηση θα χρειαστεί να αναζητήσει κεφάλαια από αλλού. Η χρηματοδότησή της, όπως και άλλων επιμέρους ευρωπαϊκών projects, για παράδειγμα το REACT-EU, το Horizon για την έρευνα, το πρόγραμμα περιφερειακής ανάπτυξης, θυσιάζονται προκειμένου να επιτευχθεί ο μεγάλος συμβιβασμός Βορρά- Νότου. Δηλαδή να μην πειραχθούν όσο αυτό ήταν δυνατόν οι επιχορηγήσεις του Ταμείου Ανάκαμψης, του βασικού κουμπαρά για την στήριξη της ευρωπαϊκής οικονομίας απέναντι στην ύφεση.

Το πρόγραμμα Δίκαιης Μετάβασης είχε σχεδιαστεί για να χρηματοδοτήσει την άμβλυνση των κοινωνικοοικονομικών επιπτώσεων της πράσινης μετάβασης στις περιφέρειες που πλήττονται περισσότερο, όπως η Δυτική Μακεδονία, στηρίζοντας για παράδειγμα την επανεκπαίδευση των εργαζομένων, βοηθώντας τις μικρομεσαίες επιχειρήσεις να δημιουργήσουν νέες οικονομικές ευκαιρίες και διαφοροποιώντας συνολικά την οικονομική δραστηριότητα, επενδύοντας στο μέλλον των περιοχών που πλήττονται περισσότερο.

Σε μια προσπάθεια πάντως να περισωθεί κάτι από το εν λόγω Ταμείο, η πρόταση Μισέλ καταργεί την μέχρι τώρα προϋπόθεση χρηματοδότησης από αυτό, βάσει της οποίας οι ωφελούμενες χώρες έπρεπε να δεσμευτούν ότι θα πετύχουν κλιματική ουδετερότητα το 2050. Στην πράξη ικανοποιείται η σχετική απαίτηση των Τσέχων και των Πολωνών, χώρες οι οποίες είχαν καταστήσει σαφές ότι δεν είναι σε θέση να πετύχουν τον παραπάνω στόχο.

Γιώργος Φιντικάκης energypress