Διήμερο επιστημονικό συνέδριο με θέμα τους Βλάχους της Ελλάδας στην Κοζάνη

To 1^Ο Πανελλήνιο Συνέδριο με θέμα  “Οι Βλάχοι της Ελλάδας. Ταυτότητες και Ετερότητες στον Χώρο και τον Χρόνο” ξεκινά σήμερα στο χώρο του Λαογραφικού Μουσείου Κοζάνης, με διοργανωτές το Παιδαγωγικό Τμήμα Νηπιαγωγών του Πανεπιστημίου Δυτικής Μακεδονίας, τον Τομέα Λαογραφίας του τμήματος Ιστορίας και Αρχαιολογίας του Πανεπιστημίου Ιωαννίνων και την Επιστημονική Εταιρεία Μελέτης του πολιτισμού των Βλάχων.

Το συνέδριο στο οποίο συμμετέχουν περίπου σαράντα ερευνητές, Καθηγητές και ακαδημαϊκοί  αποσκοπεί στην παρουσίαση των πιο πρόσφατων αποτελεσμάτων ερευνών και μελετών σχετικά με την Ιστορία, τη Λαογραφία-Εθνογραφία και τη Γλώσσα των Βλάχων, έτσι ώστε να διαμορφωθεί μια ολική αντίληψη και εικόνα της παρουσίας των συγκεκριμένων κοινοτήτων  στο πλαίσιο του νεωτερικού ελληνικού έθνους-κράτους.

«Πρόκειται για το δεύτερο αμιγώς επιστημονικό συνέδριο στα τρία χρόνια της θητείας αυτού του διοικητικού συμβουλίου, του οποίου η θητεία λήγει αυτές τις μέρες και θα εκλέξουμε νέο διοικητικό συμβούλιο» ανέφερε σε συνέντευξη τύπου ο Βασίλης Νιτσιάκος, Καθηγητής  κοινωνικής Λαογραφίας του τμήματος Ιστορίας και Αρχαιολογίας του Πανεπιστημίου Ιωαννίνων και Πρόεδρος της Επιστημονικής Εταιρείας Μελέτης του πολιτισμού των Βλάχων.

«Μιλάμε για ταυτότητες και ετερότητες διότι οι Βλάχοι είναι μια εθνοπολιτισμική ομάδα, η οποία είναι διασκορπισμένη στον Ελλαδικό χώρο και οι ταυτότητες διαφοροποιούνται από τόπο σε τόπο, ανάλογα με τις αλληλεπιδράσεις που έχουν με τους εντόπιους πληθυσμούς. Εστιάζουμε κυρίως στη μετάβαση από την οθωμανική αυτοκρατορία στο ελληνικό κράτος, για να δούμε τι συνέβη σ΄αυτή την περίοδο με αυτή την ομάδα και βεβαίως εστιάζουμε σε ζητήματα που όχι μόνο αφορούν τη γλώσσα αλλά που αφορούν και τις ταυτότητες, διότι η ταυτότητα δεν είναι κάτι μονολιθικό, έχουμε πολλαπλές ταυτότητες που διαφοροποιούνται μέσα στο χώρο και στον χρόνο και βεβαίως για μια σειρά από άλλα ζητήματα, όπως τα μνημεία του λόγου. Μια σειρά από παρουσιάσεις που αφορούν συλλόγους αλλά από επιστημονική σκοπιά, δηλαδή πως οι σύλλογοι διαχειρίζονται το παρελθόν και πως προβάλλουν την ταυτότητα τους. Μιλάμε λοιπόν για ένα διεπιστημονικό συνέδριο όπου συμμετέχουν παλιοί και νέοι επιστήμονες, οι οποίοι θα φωτίσουν αυτό το πολύ σύνθετο ζήτημα που λέγεται «ταυτότητα των Βλάχων» διαχρονικά στον ελλαδικό χώρο» πρόσθεσε ο κ. Νιτσιάκος.

Από την πλευρά του Κώστας Ντίνας, Καθηγητής Γλωσσολογίας και ελληνικής γλώσσας και διδακτικής στο Πανεπιστήμιο Δυτικής Μακεδονίας και αντιπρόεδρος της Επιστημονικής Εταιρείας Μελέτης του πολιτισμού των Βλάχων επεσήμανε πως «είναι ένα μεγάλο πρόγραμμα το οποίο έχει αναλάβει η Εταιρία να διεκπεραιώσει με υποστήριξη «crowd funding», δηλαδή όχι μόνο από έναν αλλά από πολλού χορηγούς και απλούς ανθρώπους που όταν έμαθαν ότι ετοιμάζουμε κάτι σχετικό με την καταγραφή των μνημείων του λόγου, προσφέρθηκαν να δώσει ο καθένας ό,τι περίσσευε από την καρδιά του.

Το έργο αυτό σκοπεύει στο να αποτυπώσει σε όλο τον ελλαδικό χώρο το πως μιλιέται η βλάχικη γλώσσα. Όπως κάθε γλώσσα διαφέρει από τόπο σε τόπο, έτσι διαφέρει και η βλάχικη γλώσσα. Υπάρχουν μικρές αλλά και μεγαλύτερες διαφορές. Αυτόν λοιπόν τον προφορικό λόγο θέλουμε να καταγράψουμε ώστε  να τον αποτυπώσουμε στη συνέχεια σε έναν διαδραστικό χάρτη, να βλέπει κανείς πάνω στον χάρτη αποτυπωμένες τις κοινότητες του πληθυσμού των Βλάχων και ν΄ακούει ταυτόχρονα, πατώντας πάνω στο σύνδεσμο, μνημεία του λόγου και έτσι να έχει μια συνολική εικόνα του πως αποτυπώνεται η βλαχική γλώσσα ανά την ελλάδική επικράτεια. Δεν βγαίνουμε έξω από τον ελλαδικό χώρο,  παρότι  τα βλάχικα μιλιούνται σε όλα τα Βαλκάνια. Αυτό είναι ένα έργο που θέλει πολύ περισσότερη προετοιμασία και ενδεχομένως να γίνει σε κάποιο επόμενο βήμα. Εμείς περιοριζόμαστε στο ελλαδικό χώρο, όπου οι Βλάχοι είναι διεσπαρμένοι. Εκείνο το οποίο θα αποτελέσει το σημαντικότερο, εκτός από την προβολή, στοιχείο είναι ότι οι μελλοντικοί μελετητές θα μπορούν να μιλούν πια για τα βλάχικα, έχοντας δεδομένα όχι μόνο ο καθένας από την περιοχή του, αλλά και από όλο τον ελλαδικό χώρο. Θα έχουμε δηλαδή  καταγραφή και παρουσίαση της βλαχικής γλώσσας, όπως διασώζεται αυτή τη στιγμή.

Το πρόγραμμα:

ΠΑΡΑΣΚΕΥΗ 11 ΝΟΕΜΒΡΙΟΥ 2022

Προεδρείο: Νικόλαος Σιώκης – Ευγενία Ντάσιου

10:00 – 10:15
Κώστας Βουδούρης: Ερμηνείες των τοπωνυμίων Βύσος και Βλάχα στον Κάμπο της Θεσσαλονίκης

10:15 – 10:30
Σοφία Χρ. Κουκουβίνου: Η διαπολιτισμικότητα και η διγλωσσία στα «ευμέθοδα» εγχειρίδια Γραμματικής στην ελληνική, γερμανική, βλάχικη του Δ.Ν. Δάρβαρη και του Μ.Γ. Μποϊατζή

10:30 – 10:45
Δημήτριος Κ. Γαργάλας: Η επιρροή της ελληνικής γλώσσας στις προτάσεις για τον εγγραμματισμό των Βλάχων στο μεταίχμιο του 18ου και 19ου αιώνα

10:45 – 11:00
Ειρήνη Κουτρουμπά: Γλωσσικές στάσεις απέναντι στη βλάχικη γλώσσα σε διαδικτυακά κείμενα μαζικής κουλτούρας

11:00 – 11:15
Μαρία Νικ. Σακοράφα: Αναπαραστάσεις και ανασημασιοδοτήσεις της βλάχικης γλώσσας σε δύο βλαχοχώρια της Δυτικής Μακεδονίας

11:15 – 11:30
Διάλειμμα

Προεδρείο: Ελένη Καραντζόλα – Σταμάτης Μπέης

11:30 – 11:45
Αντώνιος Βασιλείου: Το ιδίωμα των Ριμένων (Αρβανιτόβλαχων/Καραγκούνηδων) της Ακαρνανίας

11:45 – 12:00
Ελένη Καραντζόλα – Σταμάτης Μπέης: Όψεις της γλωσσικής επαφής και του γλωσσικού ηγεμονισμού ανάμεσα σε ελληνική και βλαχική

12:00 – 12:15
Ευγενία Ντάσιου: Η καταγραφή της χλωρίδας στη Βλαχική γλώσσα και η διάσωση των τοπικών χρηστικών γνώσεων και πολιτισμικών εμπειριών. Μια πρώτη προσέγγιση

12:15 – 12:30
Αλέξανδρος Μπεκίρης: Η διγλωσσία των βλαχόφωνων ομιλητών της Αβδέλλας Γρεβενών

12:30 – 12:45
Κώστας Ντίνας: Δημιουργία ψηφιακής βάσης δεδομένων μνημείων του λόγου των Ελλήνων Βλάχων

12:45 – 13:00
Συζήτηση

Προεδρείο: Θεόδωρος Κούρος – Αλέξανδρος Ακριτόπουλος

16:30 – 16:45
Βασίλειος Ράπτης: Ανασυγκρότηση της πολιτισμικής ταυτότητας σε τρεις βλάχικες κοινότητες της Πίνδου – Η διαχείριση της τοπικής μουσικοχορευτικής παράδοσης

16:45 – 17:00
Γκόρα Ελένη – Ακριτόπουλος Αλέξανδρος: «Τόποι, άνθρωποι και παραδόσεις»: Προτεινόμενες δραστηριότητες Δημιουργικής Γραφής για το μάθημα της Νεοελληνικής Γλώσσας και Λογοτεχνίας Α’ Γυμνασίου

17:00 – 17:15
Γιώργος Κοκκώνης: Η κομπανία των Γεροδημαίων στα βλαχοχώρια των Βόρειων Τζουμέρκων

17:15 – 17:30
Νίκος Ορδουλίδης: Ο όρος «βλάχικο» στην ιστορική δισκογραφία

17:30 – 17:45
Διάλειμμα

17:45 – 18:00
Δώρα Σπετσιώτη: Η μουσική των Βλάχων στη Νάουσα

18:00 – 18:15
Φώτης Καραβιώτης: Η εμφάνιση των χάλκινων στον ελλαδικό χώρο. Η περίπτωση της Σαμαρίνας

18:15 – 18:30
Γκόρα Ελένη – Ακριτόπουλος Αλέξανδρος: «Λαογραφία και παράδοση των Βλάχων της Βόρειας Πίνδου»: Ένα Βιωματικό Εργαστήριο Δημιουργικής Γραφής

18:30 – 18:45
Συζήτηση

Επίσημη έναρξη – Κεντρική ομιλία

Προεδρείο: Βασίλης Νιτσιάκος – Κώστας Ντίνας

19:00 – 19:30
Χαιρετισμοί

19:30 – 20:00
Ιωάννης Μάνος (κεντρικός ομιλητής): Απολογισμοί, αναστοχασμοί και αναθεωρήσεις στην ανθρωπολογική μελέτη της ταυτότητας και της ετερότητας στην Ελλάδα μετά το 1990

20:00 – 20:15
Φάνης Δασούλας: Οι πρώιμες κοινωνίες των Βλάχων. Ταυτοτικά στοιχεία, αντιλήψεις και πραγματικότητες

20:15 – 20:30
Βασίλης Νιτσιάκος: «Τίργιε μι Κομπίν Σκιπετάρ». Μια διακήρυξη προς το αλβανικό έθνος του 1877. Ανθρωπολογική ανάγνωση

20:30 – 20:45
Νικόλαος Σιώκης: Ιχνηλατώντας τις πολλαπλές ταυτότητες των αδελφών Μανάκια

20:45 – 21:00
Θεόδωρος Κούρος: Ποιοι είναι οι «Μιτζιντόνιοι» τελικά; Ταυτότητες, ετερότητες και διασπορά

21:00 – 21:15
Συζήτηση

Όλγα Τουφεγγοπούλου