Αρχή πάντων ύδωρ Της Μάγδας Ανδρονικίδου, γεωπόνου, συμβούλου HERBSANDOILS

Της Μάγδας Ανδρονικίδου, γεωπόνου, συμβούλου HERBSANDOILS

«Αρχή πάντων το ύδωρ» είπε ο Θαλής ο Μιλήσιος. «Πρώτιστη πηγή ζωής». Παγκόσμια ημέρα για το νερό στις 22 Μαρτίου,  καθιερώθηκε από τον ΟΗΕ στη συνδιάσκεψη για το περιβάλλον και την ανάπτυξη από το 1992 στο Ρίο Ντε Ζανέιρο. Νομοσχέδιο προωθεί η κυβέρνηση να υπαγάγει το νερό τα απόβλητα στην ΡΑΑΕΥ (ΡΥΘΜΙΣΤΙΚΗ ΑΡΧΗ ΑΠΟΒΛΗΤΩΝ ΕΝΕΡΓΕΙΑΣ ΥΔΑΤΩΝ).

Ο ΟΗΕ γιορτάζει Ημέρες – Εβδομάδες – Έτη – Δεκαετίες και Επετείους ως αφορμές για την επισήμανση συγκεκριμένων γεγονότων ή θεμάτων για προώθηση των στόχων του. Η ύπαρξη των διεθνών ημερών προϋπήρχε του ΟΗΕ αλλά ο ΟΗΕ τις αγκάλιασε. Το νερό αποτελεί έναν πολύτιμο φυσικό πόρο που δεν μπορεί να αντικατασταθεί από κάτι άλλο. Το νερό είναι δημόσιο – κοινωνικό αγαθό όπως ο αέρας και προστατεύεται από το Σύνταγμα. Το νερό είναι πηγή ζωής, αλλά βρίσκεται ανισομερώς κατανεμημένο στον πλανήτη. Οι υδάτινοι πόροι τόσο σε παγκόσμια κλίμακα όσο και στην Ελλάδα δέχονται πιέσεις λόγω πληθυσμιακής αύξησης, κλιματικών αλλαγών, ανθρώπινης δραστηριότητας, οικονομικής ανάπτυξης, με συνέπεια να μην επαρκεί. 

Το νερό στη γη βρίσκεται στους ωκεανούς, την ξηρά και στην ατμόσφαιρα. Το 97% του νερού του πλανήτη είναι στους ωκεανούς και το 3% βρίσκεται στους πάγους των πολικών περιοχών, στο έδαφος (υπόγεια νερά), στις λίμνες και στα ποτάμια. Οι μεγαλύτεροι χρήστες είναι η βιομηχανία (23%), η γεωργία (69%), αστική χρήση (8 %). Σε Ευρωπαϊκό επίπεδο το 56 % στη βιομηχανία, το 22 % στον αγροτικό τομέα και το υπόλοιπο στη αστική χρήση. Οι υδάτινοι πόροι στην Ελλάδα είναι εσωτερικοί το 80% και το υπόλοιπο 20% με την εξωτερική συνεισφορά από γειτονικούς χώρους. Την χαρακτηρίζουν την χώρα μας ως σχεδόν άνυδρη χώρα και αυτό λόγω γεωγραφικής της θέση,  λόγω γεωμορφολογικής της σύστασης και τεκτονικής της δομής. Στην Ελλάδα το 80% κατέχει η αγροτική χρήση, από το οποίο το 75 % χάνεται σε απώλειες, το 11 % είναι για αστική χρήση, το 2% για βιομηχανία.

Δυστυχώς χημικά και φυτοφάρμακα καταλήγουν ανεξέλεγκτα στα υπόγεια νερά ρυπαίνοντάς τα. Από το 2000 η Ελλάδα καλείται να εφαρμόσει την Ευρωπαϊκή οδηγία για το νερό που λέει ότι θέτει αδιαπραγμάτευτο στόχο την καλή οικολογική ποιότητα του νερού και να πάψουν να ρυπαίνουν. Σήμερα πάνω από το μισό του παγκόσμιου πληθυσμού εξαρτάται άμεσα από τα υπόγεια ύδατα για την παροχή πόσιμου νερού. Τα υπόγεια νερά μπορεί να είναι αόρατα, αλλά η επίδραση τους είναι ορατή παντού. Ας διαφυλάξουμε με κάθε τρόπο όλοι μας τα υπόγεια νερά της περιοχής μας, ώστε να αφήσουμε αναλλοίωτο αυτόν τον πολύτιμο φυσικό πόρο, το νερό, στις επόμενες γενιές. Εξάλλου, η μεγαλύτερη εξάρτηση, εξαθλίωση, υποδούλωση ενός λαού μπορεί να γίνει μέσου του νερού.

 «Ο αγώνας για την προστασία του νερού είναι αγώνας για ζωή και δημοκρατία»

Στατιστικά στοιχεία του ΟΗΕ: 

• 2,1 δις άνθρωποι χωρίς ασφαλές νερό στο σπίτι.
• 700 παιδιά κάτω των 5 ετών πεθαίνουν κάθε μέρα από διάρροια (μη ασφαλές νερό).
• 80% ανθρώπων με μη ασφαλές νερό ζουν σε αγροτικές περιοχές.  
• 68,5 εκ. άτομα εγκαταλείπουν τις εστίες τους λόγω έλλειψης νερού.
• 159 εκ. συλλέγουν πόσιμο νερό από επιφανειακά ύδατα όπως λιμνούλες, ρυάκια .
• 700εκ. θα μεταναστεύσουν μέχρι το 2030 λόγω λειψυδρίας.
• 4 δις άτομα, δηλαδή τα 2/3 του παγκόσμιου πληθυσμού, για έναν μήνα το χρόνο δεν έχουν νερό.
• Η παγκόσμια ζήτηση νερού αναμένεται μέχρι το 2050 να αυξηθεί 20– 30 %. 
• Σε 15 χρόνια, 48 έθνη θα αντιμετωπίσουν έλλειψη νερού.
• Το ακατάλληλο προς πόση νερό σκοτώνει παγκοσμίως περισσότερους ανθρώπους από ότι οι πολεμικές συρράξεις ανά τον πλανήτη.

Η UNESKO διαμηνύει ότι η πρόσβαση σε νερό είναι ανθρώπινο δικαίωμα ζωτικής σημασίας για την αξιοπρέπεια κάθε ανθρώπου, ωστόσο το στερούνται δισ. άνθρωποι. Είναι στόχος να υπάρξει για όλους καθαρό νερό και αποχέτευση μέχρι το 2030.

«Μη σπαταλάς το νερό σήμερα, για να μη το στερηθείς αύριο»

Μήνυμα του Υasin Muhumad Faarah: γέροντας – αγρότης – κοινοτάρχης χωριού της Αιθιοπίας. «Σε μια πρόσφατη ξηρασία πέθαναν όλα μου τα ζώα. Βασίζομαι στην γεωργία και φροντίζω την οικογένειά μου. Μας είπαν ότι προτείνουν να χτιστεί μια λεκάνη για τη συλλογή όμβριων υδάτων. Δέχτηκα να προσφέρω τα χωράφια μου στο Διεθνή Οργανισμό Εργασίας (ILO). Σωθήκαμε και εγώ και οι γύρω μου και όλη η κοινότητα. Δεν θα χρειαστεί πια να ζητιανεύουμε νερό.»

Μια μέρα στο δάσος ξέσπασε φωτιά. Όλα τα ζώα έτρεξαν να σωθούν. Όμως ένα κολιμπρί (πουλί) πετούσε πέρα δώθε στη φωτιά ξανά και ξανά. «Μα τι κάνεις» το ρώτησαν. Βοηθάω στην κατάσβεση της φωτιάς, κουβαλώ νερό από παρακείμενη λίμνη. Τα ζώα γέλασαν, «Μα δεν μπορείς να την σβήσεις». «Κάνω ότι μπορώ». Ας γίνουμε κολίμπρι. Ενέργειες όσο μικρές και αν είναι θα βοηθήσουν στην επίλυση της κρίσης του νερού. 

Φέτος ο εορτασμός της ημέρας για το νερό συμπίπτει με την έναρξη της διάσκεψης του ΟΗΕ για το νερό στη Νέα Υόρκη (22–24/3/2023). To συνέδριο είναι μια ευκαιρία να ενώσει τον κόσμο στην επίλυση της κρίσης νερού και της υγιεινής. Εθνικές κυβερνήσεις θα συνεργασθούν για να αναλάβουν δεσμεύσεις για την πρόοδο επίτευξης του στόχου βιώσιμης ανάπτυξης.

Εκπλήσσομαι με το νέο σχέδιο νόμου που προωθεί η κυβέρνηση να υπαγάγει την ύδρευση – αποχέτευση στην ΡΑΕ (Ρυθμιστική Αρχή Ενέργειας), δηλαδή να κάνει το νερό σαν την ενέργεια και να μετονομαστεί σε ΡΑΑΕΥ (Ρυθμιστική Αρχή Αποβλήτων Ενέργειας Υδάτων). Η σύγχρονη ιστορία του τόπου έχει δείξει πως όταν γίνεται ρυθμιστική αρχή ακολουθεί ιδιωτικοποίηση. Οι υπηρεσίες ύδρευσης και αποχέτευσης σε όλη την χώρα μας είναι δημόσιες και έτσι δεν υπάρχει λόγος δημιουργίας Αρχής ελέγχου του ανταγωνισμού και κυρίως  δεν επιτρέπεται η ιδιωτικοποίηση μετά από σειρά αποφάσεων του ΣτΕ (1904/2014, 190/2022, 191/2022). Εξάλλου, Ρυθμιστικές Αρχές δημιουργούνται όταν υπάρχει ένα μονοπώλιο από δημόσιο έλεγχο και παράλληλα  δημιουργούνται ιδιωτικές εταιρείες στην ίδια αγορά. Υπόψη από τα παραπάνω εξαιρούνται τα εμφιαλωμένα νερά.