Αρκουδοπούρναρο από τα δάση της Ελασσόνας

Σύμβολο καλής τύχης, της αειθαλoύς πτυχής ολόκληρης της ζωής, σημάδι της αιωνιότητας και ιερό δένδρο με υπερφυσικές δυνάμεις το Αρκουδοπούρναρο ή Ου, που είναι η γαλλική του ονομασία, «βασιλεύει» τα Χριστούγεννα, καθώς μία λαϊκή δοξασία λέει ότι στις πατημασιές του Χριστού όπως βάδιζε στη γη φύτρωσε για πρώτη φορά. Έτσι τα αγκαθωτά φύλλα και οι κόκκινοι καρποί του συμβολίζουν τα μαρτύρια του Χριστού και γι’ αυτό ονομάστηκε και Άγιο ∆ένδρο. Τα κλαδιά του αποτελούσαν και αποτελούν ζηλευτό δώρο κυρίως σε νεόνυμφα ζευγάρια, καθώς θεωρούνται ότι φέρνουν ευτυχία και γούρι.

Η σύνδεσή του με τα Χριστούγεννα, έρχεται από τις βόρειες χώρες στους προχριστιανικούς χρόνους, όπου οι κάτοικοι, τον χειμώνα στόλιζαν τα σπίτια τους με Ου, για να διώξουν τα κακά πνεύματα. Λένε όμως ότι και οι Ρωμαίοι συχνά έστελναν κλαδιά με Ου στους φίλους τους κατά τον εορτασμό μέσα με τέλη Δεκέμβρη της Saturnalia, της γιορτής αφιερωμένης στο Θεό Σατούρνους, ο οποίος αντιστοιχεί στον ελληνικό θεό Κρόνο , έθιμο που υιοθέτησαν και οι πρώτοι χριστιανοί. Στην ελληνική παράδοση οι νεράιδες στολίζονταν με τα λευκά άνθη του και τους κόκκινους καρπούς του, όμως συνδέεται και με τον συμβολικό στολισμό που γινόταν παλαιότερα την μικρότερη μέρα του χρόνου που είναι η σημερινή, 21η Δεκεμβρίου.

Το Ilex aquifolium, όπως είναι η λατινική του ονομασία , στη χώρα μας βρίσκεται σποραδικά σε δάση κωνοφόρων και πλατύφυλλων στην κεντρική κυρίως και βόρεια Ελλάδα, ενώ στην Ελασσόνα, στον Όλυμπο, στα δημόσια δάση Κοκκινοπηλού, Καρυάς και Συκαμινέας, καθώς και το Πήλιο, υπάρχουν τα μεγαλύτερα δένδρα, σύμφωνα με την αναπληρώτρια γενική διευθύντρια δασών Θεσσαλίας και Στερεάς Ελλάδος, Ζωή Φτίκα, η οποία τονίζει ότι το αρκουδοπούρναρο το οποίο ανθίζει τον μάιο, αποτελεί οικολογικό δείκτη μιας καλά διατηρημένης περιοχής και εμπλουτίζει το έδαφος συμπληρώνοντας μετά από υλοτομία τα διάκενα. Στη φύση ο πολλαπλασιασμός του γίνεται με το σπόρο που μεταφέρεται από τα πουλιά, ενώ στην κηποτεχνία που προτιμάται κυρίως για φράχτες, ο πολλαπλασιασμός γίνεται με μοσχεύματα βλαστών που παίρνουμε στις αρχές του Φθινοπώρου.

Η νόμιμη συλλογή και διακίνησή του

Για την νόμιμη συλλογή και διακίνησή του, πως μας λέει η κυρία Φτίκα, το δασαρχείο «βάσει της ελληνικής νομοθεσίας, συστήνει το Πρωτόκολλο Εγκαταστάσεως Υλοτόμου. Εκεί αναφέρονται αναλυτικά οι όροι σύμφωνα με την 117362/2613/13-11-2014 απόφαση του Υπουργείου Περιβάλλοντος, τον πίνακα υλοτομίας του ∆ημοσίου συγκεκριμένου δάσους και την αριθμ. 3903/248357/27-11-2014 απόφαση ∆/σης ∆ασών Λάρισας περί καθορισμού μισθώματος και τρόπου απολήψεως 4 τόνων καλλωπιστικών κλώνων ILEX AGUIFOLIUM (Αρκουδοπούρναρου) από συγκεκριμένα τμήματα που ορίζονται χαρτογραφικά.

Το Πρωτόκολλο αυτό συστήνεται και υπογράφεται ανάμεσα στο ∆ασαρχείο και στον Αγροτικό ∆ασικό Συνεταιρισμό Καρυάς, που εκπροσωπείται από τον πρόεδρό του, με τους παρακάτω όρους και προϋποθέσεις:

1) Η υλοτομία θα περιοριστεί στα όρια και θα διενεργηθεί στους κατώτατους κλώνους, καθώς απαγορεύεται η αποψιλωτική υλοτομία ή η αποκοπή επικόρυφων βλαστών από θέσεις που απέχουν 100 μ. τουλάχιστον από τον δρόμο.

2) Η ενέργεια των αποκλαδώσεων θα γίνει από τον ∆ΑΣ Καρυάς με κάθε επιμέλεια, παρουσία δασικού οργάνου με ειδικό χειροπρίονο και όχι με τσεκούρι, χωρίς να γίνεται ζημιά στην νεαρή βλάστηση και στα παρακείμενα δέντρα.

3) Ο υλοτόμος είναι υποχρεωμένος να εφοδιαστεί πριν από την υλοτομία με άδειες υλοτομίας καθώς και με τα δασονομικά έγγραφα.

4) Η απόληψη θα πραγματοποιηθεί αυτοπροσώπως από τον ∆ΑΣ Καρυάς και με κατάσταση αυτών που θα εργαστούν.

5) Η μεταφορά των ως άνω δασικών προϊόντων θα ενεργείται μόνο την ημέρα από την Ανατολή μέχρι τη ∆ύση του ηλίου.

6) Πριν την εξέλεγξη οι κλώνοι αρκουδοπούρναρου θα δένονται σε δέματα των 6 κιλών και το καθένα θα σφραγίζεται με τη μολυβδοσφύρα, ενώ τόπος εξελέγξεως και αποθηκεύσεως ορίζεται το χωριό Καρυά.

7) Η υλοτομία αρχίζει στις 27-11-2019 και λήγει την 24-12-2019».

Τι προβλέπεται για τους ιδιώτες

Σύμφωνα με την αναπλ. διευθύντρια  ο νόμος επιτρέπει την κοπή και πώληση κλώνων αρκουδοπούρναρου από ιδιώτες, μετά από έγκριση της Υπηρεσίας (ατελή άδεια υλοτομίας – δελτίο μεταφοράς) και μόνο από αναγνωρισμένους δασωμένους αγρούς. Όπως αναφέρει η ίδια, «παλαιότερα τα περιστατικά παράνομης κοπής ήταν έντονα. Τώρα με την οικονομική κρίση ο άλλος σκέφτεται και τα καύσιμα για να ανέβει στο βουνό!» Η παράνομη συλλογή και διακίνηση του επισύρει κατάσχεση του προϊόντος και μήνυση σύμφωνα με την επικείμενη ∆ασική Νομοθεσία.

Κοπή με το χέρι σε προεπιλεγμένα δέντρα βαθιά στο δάσος

με παρουσία δασικών υπαλλήλων σε μέρος που έχει προκαθοριστεί με πρωτόκολλο της ∆ασικής υπηρεσίας συχνά βαθιά μέσα στο δάσος, ξεκινά περίπου στις 7 το πρωί η ημέρα εργασίας του ∆ΑΣ Καρυάς, την περίοδο, από τις 27 Νοεμβρίου έως τις 24 ∆εκεμβρίου, που επιτρέπεται η συλλογή του αρκοδοπούρναρου.

Τα στοιβάζουν σε δεμάτια των 6 κιλών. Εκεί οι δασικοί υπάλληλοι ελέγχουν, καταμετρούν και σφραγίζουν τα δεμάτια με την ειδική μολυβδοσφραγίδα. Κατόπιν φορτώνονται σε φορτηγά και μεταφέρονται στο χώρο συγκέντρωσης προκαθορισμένο από το δασαρχείο στην Καρυά. Στα δελτία μεταφοράς αναγράφεται ο αριθμός και το βάρος των δεμάτων από κάθε δασοπονικό είδος και ο αριθμός της μολυβδοσφραγίδας».

Η διάθεση του προϊόντος

Σε ό,τι αφορά τη διάθεση του προϊόντος, ο πρόεδρος του Δασικού Αγροτικού Συνεταιρισμού Νίκος Αξούγκας αναφέρει: «Πριν λίγα χρόνια  συνεργαζόμασταν με λίγους εμπόρους από την Κρήτη, τις Σέρρες, την Καβάλα και την ∆ράμα, σήμερα όμως εκτός Θεσσαλίας δίνουμε μόνο στην Κοζάνη. Κυρίως δουλεύουμε με μικροπωλητές που πουλούν στις λαϊκές αγορές και ανθοπώλες της Θεσσαλίας. Βέβαια η ζήτηση του χθες με το σήμερα δεν έχουν καμία σχέση. Παλιά έρχονταν οι έμποροι από όλη την Ελλάδα, γίνονταν δημοπρασία και όποιος έδινε τα περισσότερα έπαιρνε όλο το εμπόρευμα που διατίθεντο.»

Ο ίδιος μάλιστα συμπληρώνει: «Οι παραγγελίες έχουν ελαττωθεί ανησυχητικά σε σημείο που προσπαθούμε να κάνουμε τους εμπόρους, δηλαδή όλο το χρόνο ψάχνουμε για νέους αγοραστές. Προσπαθούμε να μάθουμε με τον δύσκολο τρόπο της απευθείας πράξης.  Η τιμή του εδώ και χρόνια παραμένει η ίδια, δηλαδή το δεμάτι κοστίζει 15 ευρώ, όμως ανά έτος η ζήτηση ελαττώνεται. Θεωρώ ότι σε αυτό δεν συμβάλλει τόσο η οικονομική κρίση που παγιώθηκε πια στην χώρα μας, καθώς στις γιορτές όλοι λίγο- πολύ ξοδεύουμε για στολισμό και δώρα, όσο το γεγονός ότι οι νέοι δεν γνωρίζουν το αρκουδοπούρναρο. Δεν γνωρίζουν την ιστορία του και δεν νοιάζονται να κρατούν τα έθιμα.  Όμως η συνέχισή τους είναι οι ρίζες, η παράδοση και η ταυτότητά μας ως λαός και επιπλέον είναι μέρος των μικρών πολυτελειών που μας απέμειναν για να ομορφαίνουν την ζωή μας.»

∆έντρο έως και 15μ. ή θάμνος που προσφέρει καλλωπισμό και ζηλευτή τροφή στα ζώα

Το αρκουδοπούρναρο μπορεί να είναι αειθαλής θάμνος αργής ανάπτυξης ή δένδρο που φθάνει έως και 15 μέτρα. Αντέχει την ξηρασία του μεσογειακού καλοκαιριού και τον παγετό, προτιμά υγρές περιοχές με μεγάλο υψόμετρο και είναι δίοικο φυτό, δηλαδή υπάρχουν θηλυκά και αρσενικά δένδρα. μέχρι να ξεκινήσει η ανθοφορία (μεταξύ 4 και 12 ετών), το φύλλο του δεν μπορεί να προσδιοριστεί. Τα άνθη του, λευκά ή ροζ στα θηλυκά και κιτρινωπά στα αρσενικά, είναι μοναδικές πηγές νέκταρ των επικονιαστών του, όπως η πεταλούδα, η μέλισσα και άλλα έντομα. Από το τέλος του καλοκαιριού στο θηλυκό φυτό έχουν σχηματιστεί οι καρποί του, που στην αρχή είναι πράσινοι και κατόπιν κίτρινοι και κόκκινοι. ∆ιατηρούνται από το φθινόπωρο έως τα τέλη του χειμώνα, όπου ωριμάζουν και πέφτουν στο έδαφος, αποτελώντας κύρια τροφή πουλιών και τρωκτικών του δάσους, σε μια εποχή που δυσκολεύονται να τραφούν.

Εκτός από γιορτινός διάκοσμος χρησιμεύει στην κηποτεχνία, κυρίως σε ψυχρές περιοχές, όπου αναδεικνύονται το ζωηρό πράσινο χρώμα της φυλλωσιάς, τα όμορφα άνθη και οι εντυπωσιακοί καρποί του. με το κλάδεμα μπορεί να πάρει πυραμοειδές ή άλλο σχήμα ανάλογα με τη φαντασία του κηπουρού. Οι καρποί του και συγκεκριμένα οι σπόροι μπορεί να είναι δηλητηριώδεις για τον άνθρωπο, όμως για τα πουλιά και τα ζώα είναι ζηλευτή τροφή.

Το who is who του Δασικού Αγροτικού Συνεταιρισμού Καρυάς

Συστήθηκε το 1986 και με σκοπό την ισότιμη βοήθεια των μελών, που σήμερα είναι περίπου 30 άτομα, τα 10 ενεργά και στοχεύει στην οικονομική, κοινωνική και πολιτιστική ανάπτυξη. με νόμιμες διαδικασίες αναλαμβάνει την εκμετάλλευση των πάσης φύσης δασών και δασικών εκτάσεων που ανήκουν στο ∆ημόσιο, σε κοινωφελή ιδρύματα, μοναστήρια, αναγκαστικούς συνεταιρισμούς και ιδιώτες. Παρέχει συνεταιριστική εκπαίδευση, τεχνική βοήθεια, εκτελεί εγγειοβελτιωτικά έργα κ.α.Ρεπορτάζ- Φωτογραφίες: ΒΑΣΙΛΙΚΗ ΠΑΣΧΑΛΗ- ΤΣΑΝΤΟΠΟΥΛΟΥ
Πηγή: larissapress.gr