‘Ένα νέο όραμα για την Δυτική Μακεδονία’ προτείνει η Δημοτική Κίνηση Κοζάνη Τόπος Να Ζεις

14 Ιούλ, 2020

Με ένα μακροσκελές κείμενο 81 σελίδων, η Δημοτική Κίνηση Κοζάνης Τόπος Να Ζεις, παρουσίασε τη δική της πρόταση για την περίφημη Δίκαιη Μετάβαση. Την πρόταση, που έχει τίτλο ‘Ένα νέο όραμα για την Δυτική Μακεδονία’, παρουσίασαν σε συνέντευξη τύπου το μεσημέρι της Δευτέρας ο πρώην Δήμαρχος Λευτέρης Ιωαννίδης και οι Δημοτικοί Σύμβουλοι Κώστας Δεσποτίδης και Χάρης Κουζιάκης.

Η Δημοτική Κίνηση αρχικά υπογραμμίζει πως «ο ορίζοντας είναι ιδιαίτερα περιορισμένος, καθώς το 2023 θα τεθούν εκτός λειτουργίας όλες οι υφιστάμενες λιγνιτικές μονάδες που λειτουργούν εδώ και πολλές δεκαετίες. Είναι κοινώς παραδεκτό πως ο χρόνος δεν επαρκεί» προσθέτοντας πως «το πείραμα της Δυτικής Μακεδονίας θα αποτελέσει παγκόσμια πρωτιά και είναι ό,τι πιο φιλόδοξο έχει επιχειρηθεί, αφού η μετάβαση, όπως άλλωστε ακούσαμε και από το στόμα στελεχών των επιτροπών της ΕΕ και της Παγκόσμιας Τράπεζας, απαιτεί χρόνο και τεράστιους οικονομικούς πόρους».

Σε άλλη σημείο αναφέρεται πως «η μετάβαση που καλείται να διαχειριστεί η Δυτική Μακεδονία δεν είναι δίκαιη, είναι βιαστική και άρα επικίνδυνη επιλογή, διότι θα προκαλέσει κοινωνική κατάρρευση και ερήμωση».

Η Κίνηση προτείνει η «Δυτική Μακεδονία να αποτελέσει την 1^η Πράσινη Καινοτόμο Περιφέρεια, όχι μόνον της χώρας, αλλά και της Ευρώπης στο σύνολό της. Μπορούμε να γίνουμε η Περιφέρεια της αειφόρου ανάπτυξης, της ‘Πράσινης’ καινοτομίας και της εξωστρέφειας.

Η Περιφέρεια της Δυτικής Μακεδονίας πρέπει και μπορεί να αποτελέσει ένα πρόσφορο πεδίο για ανάπτυξη της Πράσινης επιχειρηματικότητας, πρέπει και μπορεί να γίνει ελκυστική για νέους επιχειρηματίες και επιστήμονες, πρέπει και μπορεί να γίνει βιώσιμη για τους κατοίκους της. Απαραίτητη βέβαια προϋπόθεση είναι οι υποδομές, τα οικονομικά κίνητρα και ένα ισχυρό Πανεπιστήμιο».

Η πορεία προς μια Δίκαιη Αναπτυξιακή Μετάβαση

Η πορεία προς μια Δίκαιη Αναπτυξιακή Μετάβαση θα χαραχθεί από το Επιχειρησιακό Σχέδιο (Master Plan) και το Σχέδιο Μετάβασης και θα υλοποιηθεί από τον Φορέα Διαχείρισης (SPV).

Οι στρατηγικές Δίκαιης Μετάβασης πρέπει να υπηρετούν ένα κοινό όραμα για τις κοινωνίες της Δυτικής Μακεδονίας επαναπροσδιορίζοντας τον στόχο για ισόρροπη, βιώσιμη ανάπτυξη χωρίς αποκλεισμούς για να καταστεί η περιοχή της Δυτικής Μακεδονίας «ΠΡΑΣΙΝΗ ΚΑΙΝΟΤΟΜΟΣ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑ».

Συγκεκριμένα:

Η Δυτική Μακεδονία κόμβος εναλλακτικής ενέργειας με την υιοθέτηση και ανάπτυξη καινοτόμων λύσεων, όπως:
ΑΠΕ (Φ/Β – Αιολικά) πάντα με γνώμονα την φέρουσα ικανότητα της περιοχής
Κέντρο αποθήκευσης ενέργειας
Βιομάζα (ανάπτυξη κέντρου εμπορίας βιομάζας)
Υδρογόνο (ανάπτυξη τεχνολογίας υδρογόνου σε συνδυασμό με Α.Π.Ε.)
Παραγωγή ενέργειας από βιοαέριο (συνεργασία με ΔΙΑΔΥΜΑ)

Χωροταξικός Σχεδιασμός
Αναθεώρηση του υφιστάμενου (μη εγκεκριμένου) Περιφερειακού Πλαισίου Χωροταξικού Σχεδιασμού και Αειφόρου Ανάπτυξης (ΠΠΧΣΑΑ) Δυτικής Μακεδονίας που θα προσδιορίσει την κατεύθυνση του υποκείμενου σχεδιασμού.
Επιχειρησιακό Σχέδιο (Master Plan) που θα ενσωματώνει τις αρχές του Εδαφικού Σχεδίου Δίκαιης Μετάβασης
Εκπόνηση Εδαφικού Σχεδίου Δίκαιης Μετάβασης (Ειδικού Χωρικού Σχεδίου) με αντικείμενο την αναδιάταξη της γης με νέες χρήσεις, όρους δόμησης κλπ.
Ταυτόχρονη, συνακόλουθη και εναρμονισμένη με τον παραπάνω σχεδιασμό, αναθεώρηση των Μελετών Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων από την ΔΕΗ, που αφορά τόσο στις εκτάσεις των ορυχείων, όσο και στο σύνολο των απαλλοτριωμένων, από την ΔΕΗ, εκτάσεων.

Ανάπτυξη Εθνικών Υποδομών
Εθνικοί οδικοί άξονες – Κάθετοι άξονες Εγνατίας (συνδέσεις με Αθήνα-Ε65, Πτολεμαΐδα-Φλώρινα)
Σιδηροδρομικοί άξονες (σύνδεση Βέροια-Κοζάνη-Καστοριά-Πόγραδετς – Δυρράχιο και σύνδεση Κοζάνη-Καλαμπάκα- Ηγουμενίτσα)
Αξιοποίηση αεροδρομίου Κοζάνης (μετατροπή του σε αεροδρόμιο Γενικής Αεροπορίας) – Αναβάθμιση αεροδρομίου Καστοριάς

Περιβαλλοντική αποκατάσταση και αναδιάταξη γης
Διαχείριση εκτάσεων πρώην ορυχείων της ΔΕΗ (σε συνεργασία με την Επιχείρηση)
Σταθεροποίηση εδαφών – Γεωτεχνικά έργα – Ανάταξη του υδάτινου αποθέματος
Αποκατάσταση του φυσικού περιβάλλοντος (δάση, λίμνες κλπ), σύμφωνα με το Εδαφικό Σχέδιο Μετάβασης

Βιώσιμη επιχειρηματικότητα
- Ειδικά αναπτυξιακά και φορολογικά κίνητρα για ίδρυση νέων επιχειρήσεων, αλλά και στήριξη των υφιστάμενων
- Κέντρο επιχειρηματικής καινοτομίας
- Δημιουργία θερμοκοιτίδας νεοφυών επιχειρήσεων
- Κίνητρα για την προώθηση της κυκλικής οικονομίας και της βιομηχανικής συμβίωσης.
- Ενεργειακές κοινότητες
- Δημιουργία οργανωμένων χώρων υποδοχής επιχειρήσεων
- Διασύνδεση επιχειρηματικότητας με το Πανεπιστήμιο Δυτικής Μακεδονίας

Βιώσιμη ανάπτυξη της πόλης και των οικισμών
Γενικό Πολεοδομικό Σχέδιο (ΓΠΣ) Κοζάνης, Τοπικά Χωρικά Σχέδια (ΤΧΣ) Δημοτικών Ενοτήτων
Σχέδιο Βιώσιμης Αστικής Κινητικότητας (ΣΒΑΚ) Κοζάνης
Επιχειρησιακό Σχέδιο Στρατηγικής Βιώσιμης Αστικής Ανάπτυξης (ΕΣΣΒΑΑ) Κοζάνης
Έξυπνη πόλη και οικισμοί – Ψηφιακός μετασχηματισμός
Έξυπνη διαχείριση απορριμμάτων
Οικονομική, κοινωνική και περιβαλλοντική αναβάθμιση πληττώμενων οικισμών
Αναβάθμιση εμπορικού κέντρου της πόλης ώστε να καταστεί ελκυστικότερο (Ανοιχτό Κέντρο Εμπορίου – OPEN MALL)

Ανάπτυξη αγροτικής οικονομίας
Αναδιάρθρωση-επαναπροσδιορισμός καλλιεργειών με την χρήση έξυπνων ψηφιακών μέσων
Στήριξη της βιολογικής καλλιέργειας και των τοπικών φυσικών πόρων
Ανάπτυξη αρδευτικών δικτύων
Ανάπτυξη επιχειρήσεων μεταποίησης αγροτικών προϊόντων (ΜΜΕ)
Συστάδες θερμοκηπίων μηδενικής κατανάλωσης ενέργειας
Αναδασμός
Ενίσχυση της κοινωνικής οικονομίας για τον πρωτογενή τομέα
Προώθηση και ενίσχυση της καλλιέργειας αρωματικών φυτών
Έρευνα & ανάπτυξη
Υποδομές τεχνολογίας πληροφορικής και τηλεπικοινωνιών (ΤΠΕ)
Αναβάθμιση Πανεπιστημίου Δυτικής Μακεδονίας και Ερευνητικών Κέντρων και διασύνδεση με Πανεπιστήμια του εξωτερικού
Εκπαίδευση – Επιμόρφωση εργατικού δυναμικού σε νέες δεξιότητες

Κοινωνική προστασία
Καταγραφή και κατηγοριοποίηση εργατικού δυναμικού ανάλογα με τον βαθμό που επηρεάζεται από την απολιγνιτοποίηση
Επιδότηση θέσεων εργασίας
Ειδική μέριμνα για ευάλωτες ομάδες

Ανάπτυξη τουρισμού – οικοτουρισμού
Προώθηση brandname της περιοχής
Marketing τόπου για την Κοζάνη
Εκπόνηση περιφερειακής στρατηγικής για την ανάπτυξη του τουρισμού
Αξιοποίηση βιομηχανικής κληρονομιάς
Στόχευση σε ειδικές κατηγορίες τουρισμού (οικοτουρισμός, birdwatcing, πεζοπορικός/αναρριχητικός/ θρησκευτικός/γαστρονομικός τουρισμός κ.λ.π.)
Πολιτισμός
- Ανάδειξη Λαϊκού Πολιτισμού (άυλη πολιτιστική κληρονομιά)
- Ανάδειξη της εξωστρέφειάς της Κοβενταρείου Δημοτικής Βιβλιοθήκης της Κοζάνης με προώθηση συνεργασιών σε εθνικό και ευρωπαικό επίπεδο και ενίσχυση της με προσωπικό
- Διοργάνωση εξωστρεφών Πολιτιστικών εκδηλώσεων και φεστιβάλ
- Στήριξη νέων καλλιτεχνών και της σύγχρονης καλλιτεχνικής δημιουργίας συνολικά
- Διασύνδεση της βιομηχανικής κληρονομιάς με την πολιτιστική ταυτότητα της περιοχή

Διεκδικήσεις

Επαναπόδοση των απαλλοτριωμένων εδαφών στην τοπική κοινωνία και αξιοποίησή τους προς όφελος της περιοχής. Θα πρέπει παράλληλα να μελετηθεί η διεθνής εμπειρία ώστε η αξιοποίηση των εκτάσεων αυτών να συμβάλλουν στην οικονομική και κοινωνική αναζωογόνηση της περιοχής. Στον άξονα Κοζάνη – Πτολεμαΐδα – Αμύνταιο έχουν απαλλοτριωθεί πάνω από 230.000 στρέμματα, με το μεγαλύτερο μέρος αυτών να έχουν αξιοποιηθεί από την ΔΕΗ για την εξόρυξη λιγνίτη. Εξαιτίας της δραστηριότητας αυτής έχει προκληθεί μια τεράστια περιβαλλοντική υποβάθμιση που επιβάλλεται να αποκατασταθεί.

Δεν μπορεί να υπάρξει αλλαγή στο παραγωγικό μοντέλο αν η Πολιτεία δεν έχει την δυνατότητα, μέσω του Φορέα, να διαχειρισθεί μια Τράπεζα Γης και να μπορεί μέσω πολεοδομικών εργαλείων που διαθέτει, να χαράσσει πολιτική και να καθορίζει τις κατευθύνσεις των παρεμβάσεων.

Δέσμευση για αντικατάσταση του Τοπικού Πόρου από άλλο χρηματοδοτικό εργαλείο μετά το κλείσιμο των λιγνιτικών μονάδων. Με δεδομένο ότι έχει δρομολογηθεί ήδη ο δραστικός περιορισμός της παραγωγής ενέργειας από τον λιγνίτη, αυτό θα έχει ως επακόλουθο και την σταδιακή εξάλειψη του Τοπικού Πόρου, ο οποίος θα πρέπει να αντικατασταθεί με αντίστοιχο τέλος που θα αξιοποιηθεί ανάλογα προς την κατεύθυνση της στήριξης της περιοχής.
Ολοκλήρωση των μεγάλων και απαραίτητων για την περιοχή υποδομών (οδικές, σιδηροδρομικές, αεροδρόμιο κ.λ.π.). Είναι σαφές πως για μια ολοκληρωμένη παραγωγική μεταστροφή απαιτούνται οι αναγκαίες υποδομές που θα ενισχύσουν τα συγκριτικά πλεονεκτήματα της περιοχής και θα την κάνουν πιο φιλική επενδυτικά. Είναι ευθύνη της κυβέρνησης να δρομολογήσει εκείνα τα έργα υποδομής που έχει ανάγκη η περιοχή.
Εκπόνηση και υλοποίηση ολοκληρωμένου σχεδίου για την παραγωγική, οικονομική και κοινωνική ανάταξη των οικισμών του άξονα Κοζάνη – Πτολεμαΐδα – Αμύνταιο.
Χρηματοδότηση της Δίκαιης Μετάβασης και με εθνικούς πόρους από τον κρατικό προϋπολογισμό. Η αντιμετώπιση των ζητημάτων της δίκαιης μετάβασης απαιτεί ένα πακέτο πόρων χρηματοδότησης. Θα πρέπει να υπάρξει διακριτή χρηματοδότηση από τον κρατικό προϋπολογισμό από το επόμενο έτος, με κύρια κατεύθυνση την χρηματοδότηση του μεταβατικού σχεδίου ενίσχυσης της περιοχής.
Ολοκλήρωση μετεγκαταστάσεων (Ακρινή, Ποντοκώμη, Ανάργυροι). Θα πρέπει να ολοκληρωθεί η μετεγκατάσταση της Ακρινής, η οποία εκκρεμεί για πάνω από 10 χρόνια. Επιπλέον υπάρχουν ακόμα σημαντικές εκκρεμότητες σχετικά με την μετεγκατάσταση του οικισμού της Ποντοκώμης (μεταφορά πυλώνων υπερυψηλής τάσης, ηλεκτροδότηση οικισμού). (παράρτημα 1)
Δέσμευση για την συνέχιση της χρηματοδότησης του Εθνικού Ταμείου Δίκαιης Μετάβασης από τα έσοδα των δημοπρασιών δικαιωμάτων εκπομπών CO2 τουλάχιστον μέχρι το 2030 και διεκδίκηση για την αύξηση του ποσοστού πάνω από το 6%.
Επίλυση του ζητήματος της παροχής θερμικής ενέργειας στις τηλεθερμάνσεις της περιοχής μας με οικονομικά προσιτό τρόπο για τους καταναλωτές.
Ενεργοποίηση ενός μεγάλου και ολοκληρωμένου σχεδίου για την ενεργειακή εξοικονόμηση του ιδιωτικού και δημόσιου κτηριακού αποθέματος της περιοχής. Το συγκεκριμένο πρόγραμμα θα πρέπει να λειτουργήσει συνοδευτικά με την εφαρμογή της εναλλακτικής πρότασης για τις τηλεθερμάνσεις της περιοχής.
Διεκδίκηση εκ μέρους της κυβέρνησης, των κομμάτων και των ευρωβουλευτών μας, αύξηση του ποσού που θα κατανεμηθεί στην χώρα μας από το Ευρωπαϊκό Ταμείο δίκαιης Μετάβασης με αναπροσαρμογή των κριτηρίων κατανομής των πόρων μεταξύ των περιφερειών ώστε η κατανομή να γίνει πιο δίκαιη. Από τις έως τώρα εξαγγελίες της Ευρωπαϊκής Επιτροπής στην χώρα μας κατανέμεται ένα ποσό που ξεπερνά το 1,7 δις. Σε σχέση με την αρχική πρόταση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής έχει αυξηθεί το συνολικό ποσό του Ε.Τ.Δ.Μ. από τα 7,5 δις στα 40 δις. Όμως θα πρέπει να προσδιοριστούν με σαφήνεια τα κριτήρια μεταξύ των υπό απολιγνιτοποίηση Περιφερειών και να επιδιωχθεί η βελτίωση των κριτηρίων κατανομής ώστε το ποσό αυτό να αυξηθεί.
Διεκδίκηση Ρήτρας Δίκαιης Μετάβασης με την υιοθέτηση σαφών στόχων (απασχόληση, δείκτης ανεργίας, Α.Ε.Π. κ.λπ.), η υλοποίηση των οποίων θα επιφέρει συγκεκριμένες δεσμεύσεις (π.χ. επιπλέον χρηματοδότηση της περιοχής, εφαρμογή πιο επιθετικών κινήτρων κ.λπ.). Σε κάθε περίπτωση ο βαθμός απόδοσης του νέου οικονομικού – παραγωγικού – κοινωνικού μοντέλου είναι αυτός που θα καθορίζει και τα αντισταθμιστικά οφέλη για την στήριξη της περιοχής σε όλη την διάρκεια της μετάβασης. Η ρήτρα δίκαιης μετάβασης αποτελεί την ασφαλιστική δικλείδα για την εφαρμογή της παραπάνω δέσμευσης.

Προτείνεται συγκεκριμένα σχετικά με την ρήτρα δίκαιης μετάβασης: Να τεθεί ως έτος βάσης το 2019 και να προσδιοριστούν σαφείς δείκτες , όπως (Δείκτης Απασχόλησης, ετήσιο ΑΕΠ κ.λπ) με ορίζοντα τουλάχιστον 20 χρόνων.

Οι αποκλίσεις στα μεγέθη να μεταφράζονται σε οικονομικό ισοδύναμο που θα διοχετεύεται μέσω του κρατικού προϋπολογισμού στην Περιφέρεια και θα διατίθεται μέσω ενός οργάνου (Παρατηρητήριο Δίκαιας Μετάβασης) στην τοπική κοινωνία (π.χ. αν το 2028 έχουμε απόκλιση από τον σχεδιασμό 5% στην απασχόληση και 10% μείωση στο ΑΕΠ, αυτό να αποτιμάται σε οικονομικό μέγεθος (ύψος ποσού σε ευρώ). Αυτά να δεσμεύονται στον κρατικό προϋπολογισμό, και μέσω αυτού του οργάνου τα χρήματα να αποδίδονται στην περιοχή και να διατίθενται σε δράσεις, ενδεικτικά:

επιχειρηματικές δράσεις με προτεραιότητα σε εταιρικές μορφές έντασης εργασίας (ΚΟΙΝΣΕΠ) ή πράσινης ανάπτυξης
στον πρωτογενή-δευτερογενή τομέα
με μορφή επιδομάτων εργασίας σε πληττόμενους
μέσω Δήμων ή άλλων φορέων σε δράσεις απασχόλησης.

Προτείνεται η δημιουργία Παρατηρητηρίου Δίκαιης Μετάβασης για την παρακολούθηση και αποτίμηση, μέσω δεικτών, της υλοποίησης και εξέλιξης του προγράμματος.