Ένα βαρυτικό οινοποιείο κοντά στο εγκαταλελειμμένο λιγνιτωρυχείο της Βεγόρας

Στην εξωτερική περίμετρο του εγκαταλελειμμένου ορυχείου της ΔΕΗ, κοντά στο χωριό Βεγόρα του δήμου Αμυνταίου, οι εκσκαφείς έχουν εδώ και καιρό σκάψει τα σπλάχνα της γης, για να υποδεχτούν ένα νέο και ιδιαίτερο οινοποιείο, που έχει αρχίσει να παίρνει σχήμα και υπόσταση. Το νέο επίμηκες οινοποιείο, του οποίου η κατασκευή είναι σε εξέλιξη, φωλιάζει μέσα στο έδαφος σε τρία υπόγεια επίπεδα, με προσανατολισμό Ανατολή- Δύση και όλη η βόρεια «πλάτη» του είναι βυθισμένη μέσα στη γη. Είναι το νέο βαρυτικό και βιοκλιματικό οινοποιείο του «Κτήματος ΑΛΦΑ», που αναμένεται να λειτουργήσει μέσα στο 2023, στο πλαίσιο συνολικής επένδυσης 25 εκατ. ευρώ για την επόμενη επταετία.

Το νέο οινοποιείο θα αξιοποιεί την αυτονόητη, αλλά πανίσχυρη δύναμη της βαρύτητας, για τη δημιουργία -μεταξύ άλλων- μιας νέας γενιάς αφρωδών λευκών κρασιών από την ποικιλία «Ξινόμαυρο», με πρώτη ύλη από επιπλέον 2000 στρέμματα αμπελώνα, που καλλιεργούνται από συνεργαζόμενους με το «Κτήμα ΑΛΦΑ» παραγωγούς.

Η βαρύτητα «σέβεται» τα σταφύλια, τον μούστο και τον οίνο -δεν τα ταλαιπωρεί κατά την επεξεργασία τους, αφού μεταφέρονται «ευγενικά», χωρίς τη χρήση αντλιών, που μπορεί π.χ, να «χτυπήσουν» το κρασί αρκετά βίαια, με αποτέλεσμα την ανεπιθύμητη διάλυση μεγάλου ποσοστού οξυγόνου στη μάζα του: «η επεξεργασία των σταφυλιών, του μούστου και του οίνου γίνεται με την ελάχιστη δυνατή καταπόνηση στις διαδικασίες μεταφοράς κατά τη γλευκοποίηση ενώ, και στο επόμενο στάδιο, οι μετακινήσεις των παραγόμενων μούστου και οίνου πραγματοποιούνται αποκλειστικά χωρίς την χρήση αντλιών, δηλαδή μόνο με φυσική, αβίαστη ροή. Επιπλέον, η προστασία του προϊόντος από το οξυγόνο του περιβάλλοντος διασφαλίζεται με τη χρήση αδρανούς αερίου σε κάθε μετακίνηση του προϊόντος» περιγράφει ο κ.Ιατρίδης.

Σε εξέλιξη η αναδιάρθρωση χιλιάδων στρεμμάτων αμπελώνα στην «καρδιά» του Αμυνταίου

Η ίδια η πρώτη ύλη των οίνων, το σκουρόχρωμο σταφύλι του Ξινόμαυρου, περνά σε μια νέα εποχή για το Κτήμα ΑΛΦΑ. Όπως εξηγεί στο ΑΠΕ-ΜΠΕ ο οινοποιός Άγγελος Ιατρίδης, πριν από το 2030 θα έχει ολοκληρωθεί η πλήρης αναδιάρθρωση του ενιαίου ιδιόκτητου αμπελώνα του Κτήματος, που απλώνεται σε έκταση χιλιάδων στρεμμάτων, στην καρδιά της ζώνης του Αμυνταίου, στη θέση «Αμπέλια» της Βεγόρας σε υψόμετρο 620-710 μέτρων.

«Προ τριετίας ξεκινήσαμε την προσπάθεια, για να αναδιαρθρώσουμε πλήρως τον αμπελώνα μας, συνολικής έκτασης 2.200 στρεμμάτων, σε περίοδο 10 ετών, με ρυθμό περίπου 220- 300 στρεμμάτων ετησίως. Ο παλιός αμπελώνας εκριζώνεται σταδιακά και στη θέση των παλαιότερων αμπελιών φυτεύονται κλώνοι από πιστοποιημένο φυτωριακό υλικό, με αιχμή του δόρατος την ποικιλία Ξινόμαυρο, αλλά και άλλες ποικιλίες κρασοστάφυλου. Συνολικά, τo Κτήμα ΑΛΦΑ”, έχοντας ως αποστολή τη διαρκή ενίσχυση της οινικής ιστορίας και φήμης της αμπελοοινικής ζώνης του Αμυνταίου, οργανώνει τη δημιουργία πρότυπης, απόλυτα καθετοποιημένης αμπελοοινικής εκμετάλλευσης, καθώς πέρα από την αναδιάρθρωση των αμπελώνων, δημιουργούνται υπερσύγχρονες αμπελουργικές υποδομές χαμηλού ανθρακικού αποτυπώματος και, τέλος, ολοκληρώνεται και λειτουργεί μέσα στο 2023 το νέο βαρυτικό οινοποιείο. Χάρη στο γεγονός ότι το οινοποιείο είναι “τοποθετημένο” μέσα στο έδαφος, επιτυγχάνεται η χαμηλότερη δυνατή ενεργειακή επιβάρυνση και διασφαλίζεται ότι οι απώλειες όσον αφορά στις ανάγκες θέρμανσης και ψύξης είναι οι ελάχιστες δυνατές. Όπως έχει σχεδιαστεί, η μονάδα θα υποστηρίζεται από γειτνιάζουσα μονάδα φωτοβολταϊκών» γνωστοποιεί ο κ.Ιατρίδης.

Προσθέτει πως το οινοποιείο βρίσκεται στην εξωτερική περίμετρο του εγκαταλελειμμένου ορυχείου της Βεγόρας, για το οποίο υπάρχουν ώριμες μελέτες του ΕΚΠΑ (σχολή Πολιτικών Μηχανικών – Γεωτεχνικό τμήμα), και του ΑΠΘ (εργαστήριο Αμπελουργίας), στις οποίες έχει συνεισφέρει ενεργά το Κτήμα ΑΛΦΑ, «ώστε να επιτευχθεί η μετατροπή του σε οινοπαραγωγικό αμπελώνα που, μάλιστα, με πρωτοβουλία του δήμου Αμυνταίου, προγραμματίζεται να αποδοθεί σε ακτήμονες αμπελουργούς της τοπικής κοινότητας».

Το «Κτήμα ΑΛΦΑ» σχεδιάζει επίσης την εκπαίδευση των αμπελουργών, στους οποίους θα ανατεθεί η καλλιέργεια των αμπελώνων, ώστε τα ποιοτικά και ποσοτικά στοιχεία της παραγωγής όχι μόνο να παρακολουθούν τις απαιτήσεις της αγοράς, σε σχέση με τους παραγόμενους οίνους, αλλά και να διασφαλίζουν τη διάθεση των παραγόμενων κρασιών. «Η διαδικασία αυτή έχει ήδη αρχίσει πιλοτικά με μια μικρή ομάδα συνεργαζόμενων αμπελουργών, οι οποίοι εκπαιδεύονται στην εφαρμογή σύγχρονων αρχών αμπελουργίας. Οι αρχές αυτές στηρίζονται στην αρχή των ελάχιστων εισροών, της πράσινης γεωργίας, της ολοκληρωμένης διαχείρισης και της μείωσης του αποτυπώματος άνθρακα» σημειώνει ο Άγγελος Ιατρίδης.

Πρόδρομες εμπορικές επαφές και τα οφέλη της λειτουργίας ενός αμπελώνα σε λιγνιτωρυχείο

Όπως λέει, σε ό,τι αφορά τη διάθεση των νέων κρασιών που κυοφορούνται, για την πρώτη αυτή περίοδο, είναι σε εξέλιξη εμπορικές επαφές που διεξάγονται αποκλειστικά με αγορές του εξωτερικού. Η δημιουργία εμπορικών γεφυρών με τις κάβες του εξωτερικού παίρνει χρόνο και για αυτό είναι κρίσιμο να ξεκινά νωρίς, εξηγεί. «Από αυτές τις εμπορικές επαφές έχουν ήδη προκύψει δοκιμαστικές πωλήσεις πρόδρομων οινικών προϊόντων, σε αντίστοιχες ποσότητες, που παρουσιάζουν παρόμοια τυπολογία με τα κρασιά που μελλοντικά θα οινοποιηθούν από τη νέα αμπελοοινική εκμετάλλευση με την ομάδα των συνεργαζόμενων αμπελουργών. Οι εμπορικές συνεργασίες χαρακτηρίζονται από εξαιρετική επιτυχία, τόσο σε πωλήσεις όσο και σε αξιολογήσεις από διεθνώς καταξιωμένους κριτικούς οίνου» επισημαίνει.

«Η παραγωγή κρασιών σε ένα μοναδικό αμπελώνα που θα έχει προκύψει από την μετατροπή ενός ορυχείου, με τη διάθεσή τους μάλιστα διασφαλισμένη, προσφέρει προοπτική και σταθερό εισόδημα σε νέους εκπαιδευμένους αμπελουργούς και είναι σημειολογικά ένα δυνατό και ρεαλιστικά αισιόδοξο μήνυμα “πράσινης” μετάβασης σε μια νέα, δημιουργική και εξωστρεφή μετα-λιγνιτική εποχή για τη Δυτική Μακεδονία», καταλήγει ο κ. Ιατρίδης.

Υπενθυμίζεται ότι στο εγκαταλελειμμένο λιγνιτωρυχείο στη δυτική Μακεδονία, με τη «θεραπεία» του εδάφους και τη μεταφορά εκατομμυρίων κυβικών χώματος, σχεδιάζεται να δημιουργηθούν δύο αμπελώνες σε “πατάρια” (αναβαθμίδες), έκτασης 475 στρεμμάτων ο πρώτος και περίπου 500 ο δεύτερος, που στόχος είναι να αποδώσουν εύγευστα κρασιά από την ποικιλία Ξινόμαυρο, ενώ ταυτόχρονα θα προσφέρουν δεκάδες νέες θέσεις εργασίας, μεταξύ άλλων, σε αγρότες κι ανθρώπους που πλήττονται από την απολιγνιτοποίηση. Το μοντέλο της μετατροπής παλαιών ορυχείων σε αμπελώνες εφαρμόζεται ήδη στη Γαλλία, όπου κοντά στις πόλεις Καλέ και Βουλώνη, στις γαλλικές ακτές της Μάγχης, οι Γάλλοι οινοποιοί έχουν φυτέψει αμπέλια της ποικιλίας Chardonnay, ενώ και στην ανατολική Γερμανία η «δεύτερη ζωή» για παλιά μεταλλεία και η τουριστική τους αξιοποίηση είναι συνήθης πρακτική. Και στη Μήλο, ένας αμπελώνας δεκάδων στρεμμάτων έχει δημιουργηθεί στη θέση παλιού ορυχείου περλίτη του νησιού.

Αλεξάνδρα Γούτα ΑΠΕ ΜΠΕ