Γιαλάν Ντουνιάς του Μιχάλη Πιτένη: Ένας φόρος τιμής στην Κοζάνη του ‘60

Το νέο του μυθιστόρημα με τίτλο «Γιαλάν Ντουνιάς», δηλαδή ψεύτικος κόσμος, παρουσίασε την περασμένη Κυριακή στο Λαογραφικό Μουσείο ο Μιχάλης Πιτένης. Ήταν ένα οφειλόμενο μυθιστόρημα στη γενέθλια πόλη, που ίσως άργησε να έρθει, όπως ο ίδιος παραδέχτηκε, αφού είχε να καταπιαστεί με την Κοζάνη (παρότι υπονοείται μόνος ως τόπος)  και τα ήθη μιας κλειστής κοινωνίας από τις «κόρες της Αφροδίτης» το 2006.

Με το «γιαλάν ντουνιά», λοιπόν, ο Μιχάλης Πιτένης επιστρέφει στον… τόπο του εγκλήματος και περιγράφει τη ζωής μιας μικρής επαρχιακής πόλης την εποχή του ’60, όταν αρχίζει σιγά σιγά να αναπτύσσεται και να ξεφεύγει απ’ τις δυσκολίες και την ανέχεια. Αποτυπώνει, μέσα από τα ήθη και τα έθιμα της και, κυρίως, το ιδιαίτερο γλωσσικό ιδίωμα μια εποχή που έχει φύγει πια.

Μιλώντας για το νέο του βιβλίο ο Μιχάλης Πιτένης αναφέρθηκε στην ανθρώπινη διάσταση των ηρώων του, αλλά και στην ξεχωριστή θέση που έχει το ιδίωμα στο έργο του. «Ήταν ένας φόρος τιμής στον κόσμο μου» ανέφερε χαρακτηριστικά ο συγγραφέας.

«Στο βιβλίο πρωταγωνιστούν καθημερινοί άνθρωποι που έχουν τη δύναμη να γίνουν ήρωες ενός μυθιστορήματος» είπε, παρουσιάζοντας με ιδιαίτερη αμεσότητα το βιβλίο, η Ματίνα Τσικριτζή Μόμτσιου, συγγραφέας και συλλέκτρια λαογραφικού υλικό. Όπως τόνισε η κ. Μόμτσιου, το μυθιστόρημα του Πιτένη είναι φτιαγμένο από το βιωμένο υλικό που κάθε τόπος μπορεί να διαθέτει με πρωταγωνιστές χαρακτήρες που είναι πηγή έμπνευσης. «Είναι σα να βγήκαν οι ήρωες από το χαρτί και να ακολουθούσαν τη μοίρα τους» ανέφερε χαρακτηριστικά, ενώ στάθηκε και στη χρήση του Κοζανίτικου ιδιώματος, το οποίο ζωντανεύει την εποχή.

Στη γλαφυρή αποτύπωση των χαρακτήρων και στην ηθογραφία της Κοζάνης του ’50 και του ’60 στάθηκε και ο φιλόλογος και ποιητής Γιώργος Δελιόπουλος, ο οποίος έκανε λόγο για τη γλυκιά νοσταλγία που διαπερνά το μυθιστόρημα μέσα από την παρουσίαση των εθίμων του γάμου ή του τρύγου και την περιδιάβαση στις γωνιές της παλιάς Κοζάνης. Όπως ανέφερε ο κ. Δελιόπουλος ο συγγραφέας αναδεικνύει και τα κακώς κείμενα της εποχής μέσα από αναφορές σε κοινωνικά ζητήματα, ενώ ξεχωριστή είναι η αποτύπωση των ηθών της εποχής, των «σιδηροτροχιών στις οποίες δρομολογήσαμε τη ζωή μας», όπως χαρακτηριστικά είπε. Ο κ. Δελιόπουλος εντόπισε πολλές αφηγηματικές αρετές στο έργο του Μιχάλη Πιτένη που καταφέρνει να κάνει μια αυθεντική λογοτεχνική αποτύπωση μιας εποχής που έφυγε, χαρακτηρίζοντας το έργο του Πιτένη «πεζογραφία ντοπιολαλιάς».

Στην αγάπη του Πιτένη για την Κοζάνη, την πόλη που γεννήθηκε και ζει εντόπισε και η φιλόλογος και συγγραφέας Δήμητρα Καραγιάννη.

Ο Αργύρης Παφίλης, εικαστικός, διάβασε αποσπάσματα του βιβλίου, ενώ με τα μαγικά του πενάκια φιλοτέχνησε το εξώφυλλο του «Γιαλάν Ντουνιά». Την παρουσίαση συντόνισε η Κέλλυ Γρηγοριάδου, εκδότρια του περιοδικού Together. Την εκδήλωση διοργάνωσαν οι εκδόσεις Γράφημα και το βιβλιοχαρτοπωλείο Αθανασιάδης.

Σωκράτης Μουτίδης