Νέα έκθεση Green Tank: Η Διακυβέρνηση της Δίκαιης Μετάβασης στην Ελλάδα και την Ευρώπη

Κριτική αποτίμηση και προτάσεις για τη βελτίωση του μηχανισμού διακυβέρνησης της Δίκαιης Μετάβασης στην Ελλάδα, αντλώντας από παραδείγματα λιγνιτικών περιοχών της Ευρώπης, παρουσιάζει η νέα έκθεση του GreenTank.

Στη μεγάλη πρόκληση της μετάβασης των λιγνιτικών περιοχών, με τρόπο που να είναι κοινωνικά δίκαιος, κομβικό ρόλο έχει ο μηχανισμός διακυβέρνησης, δηλαδή οι τρόποι με τους οποίους διάφοροι δρώντες και εμπλεκόμενοι φορείς, αλληλεπιδρούν, συνεργάζονται και μετέχουν στη λήψη αποφάσεων για τον σχεδιασμό και την υλοποίηση της μετάβασης.

Η νέα έκθεση του Green Tank «Η διακυβέρνησης της Δίκαιης Μετάβασης στην Ελλάδα και την Ευρώπη» παρουσιάζει μια ανασκόπηση του ευρωπαϊκού νομικού πλαισίου που διέπει τη διακυβέρνηση της Δίκαιης Μετάβασης και αναλύει καλά παραδείγματα διακυβέρνησης από τρεις λιγνιτικές περιφέρειες της Ευρώπης στην Τσεχία, τη Σλοβακία και τη Γερμανία.

Εστιάζοντας στην Ελλάδα, καταγράφει τα βασικά στοιχεία του προτεινόμενου από την κυβέρνηση μηχανισμού διακυβέρνησης, όπως αυτός αποτυπώνεται στα σχετικά κείμενα, και παρουσιάζει μία κριτική αποτίμησή του.

Με βάση την αποτίμηση του προτεινόμενου μηχανισμού και την ανάλυση καλών παραδειγμάτων διακυβέρνησης, καθώς και τα αποτελέσματα των σχετικών ψηφιακών εργαστηρίων διαβούλευσης που διοργάνωσε το Green Tank με συμμετοχή φορέων και πολιτών της Δυτικής Μακεδονίας, καταλήγει στις ακόλουθες προτάσεις για τη διαμόρφωση ενός δίκαιου και αποτελεσματικού συστήματος διακυβέρνησης για τις λιγνιτικές περιοχές της Ελλάδας:

Συστηματική ενημέρωση και εύκολα προσβάσιμη πληροφόρηση για την πορεία της μετάβασης, αναβαθμίζοντας την ιστοσελίδα του ΣΔΑΜ σε πλατφόρμα ενημέρωσης για όλες τις σχετικές με τη μετάβαση εξελίξεις, αποφάσεις και διαβουλεύσεις.

Διατήρηση και ενίσχυση της διαφάνειας, συμπληρώνοντας την καλή πρακτική δημόσιας διάθεσης των πρακτικών των συνεδριάσεων της Συντονιστικής Επιτροπής, με έγκαιρη ανάρτηση των αντίστοιχων πρακτικών των υπολοίπων δομών.

Ανοιχτές και διαφανείς διαδικασίες διαβούλευσης προκρίνοντας εκείνες στις οποίες όλες οι παρατηρήσεις είναι προσβάσιμες σε όλους.

Αποσαφήνιση των ρόλων των διαφορετικών δομών, με στόχο τη διασφάλιση της μεταξύ τους συμπληρωματικότητας και την αποφυγή επικάλυψης αρμοδιοτήτων.

Διεύρυνση της Εταιρικής Σχέσης, ώστε να συμπεριλάβει όλους τους εμπλεκόμενους φορείς και κυρίως εκπροσώπους της κοινωνίας των πολιτών σε όλα τα επόμενα στάδια σχεδιασμού της Μετάβασης, στην υλοποίηση και κάθε αναθεώρησή του. Η διεύρυνση αυτή αφορά, επίσης, και σε όλες τις δομές παρακολούθησης, συμπεριλαμβανομένης, αλλά όχι μόνο, της Επιτροπής Παρακολούθησης του ΠΔΑΜ 2021-2027.

Συμμετοχή εκπροσώπων του Α΄ βαθμού τοπικής αυτοδιοίκησης στη Συντονιστική Επιτροπή. Λόγω της εγγύτητας των δημάρχων με τις τοπικές κοινωνίες στην ελληνική πραγματικότητα και, εν γένει, του κομβικού ρόλου που έχουν διαδραματίσει στη μετάβαση, ειδικά των λιγνιτικών περιοχών από το 2015 και μετά, προτείνεται να διευρυνθεί η Συντονιστική Επιτροπή ώστε να συμπεριλάβει τους δημάρχους των πέντε ενεργειακών δήμων και τους Προέδρους των Περιφερειακών Ενώσεων Δήμων των πέντε υπό μετάβαση περιφερειών.

Σύσταση Περιφερειακών Επιτροπών Μετάβασης κατά τα πρότυπα των Μόνιμων Περιφερειακών Συνόδων (RPCs) του συστήματος διακυβέρνησης RESTART στην Τσεχία, υπό την προεδρία των περιφερειαρχών των υπό μετάβαση περιοχών, όπως άλλωστε πρότεινε και η Παγκόσμια Τράπεζα για τη διακυβέρνηση της μετάβασης στη Δυτική Μακεδονία.

Διάκριση ρόλων μεταξύ Ειδικής Υπηρεσίας Συντονισμού Δίκαιης Αναπτυξιακής Μετάβασης (ΕΥΣΔΑΜ) και Τεχνικής Γραμματείας. Εν όψει επικείμενης συγχώνευσης της Τεχνικής Γραμματείας με την ΕΥΣΔΑΜ και λόγω μη εκπροσώπησης των υπό μετάβαση περιφερειών σε αυτές, προτείνεται η πρώτη να διατηρήσει τον συντονισμό της υλοποίησης του ευρύτερου σχεδιασμού, ενώ η δεύτερη να συντονίζει την υλοποίηση του εγκεκριμένου ΠΔΑΜ 2021-2027.

Εκπροσώπηση της τοπικής αυτοδιοίκησης, περιβαλλοντικών φορέων και της κοινωνίας των πολιτών στον φορέα υλοποίησης της Μετάβασης. Προτείνεται η συμμετοχή εκπροσώπων της τοπικής αυτοδιοίκησης, εκπροσώπων περιβαλλοντικών φορέων και της κοινωνίας των πολιτών στη Μετάβαση Α.Ε.

Μπορείτε να διαβάσετε την πλήρη έκθεση: Η διακυβέρνηση της Δίκαιης Μετάβασης στην Ελλάδα και την Ευρώπη