Συνέντευξη της πρόεδρου της Επιτροπής Δικαιωμάτων των Γυναικών και Ισότητας Έβ. Ρέγκνερ, στην ΕΡΤ Στρασβούργο: Κώστας Δαβάνης

Οι κυβερνήσεις μπορούν και πρέπει να ενισχύσουν τον ρόλο των ατόμων που γίνονται μάρτυρες περιστατικών βίας κατά των γυναικών, τονίζει σε δύο νέες μελέτες που δόθηκαν στην δημοσιότητα, το Ευρωπαϊκό Ινστιτούτο για την Ισότητα των Φύλων που αξιολογεί τα μέτρα που έλαβε κάθε χώρα της ΕΕ για την προστασία των γυναικών κατά τη διάρκεια της πανδημίας.

Σύμφωνα με την πρώτη μελέτη το 20-30% των τηλεφωνικών κλήσεων για ενδοοικογενειακή βία προέρχονται από μάρτυρες περιστατικών που χρειάζονται καθοδήγηση. Η έρευνα δείχνει επίσης ότι οι αυτόπτες μάρτυρες συχνά θέλουν να βοηθήσουν, εκτός από την αναφορά του περιστατικού στην αστυνομία, μιλώντας με το θύμα ή βοηθώντας το να αποκτήσει πρόσβαση σε υπηρεσίες υποστήριξης. Για αυτό τον λόγο , όπως σημειώνεται στις μελέτες είναι σημαντικό να διοργανωθούν εκστρατείες ευαισθητοποίησης σε σχέση με τους μάρτυρες περιστατικών βίας, οι οποίοι μπορεί να αποτύχουν να παρέμβουν επειδή ακριβώς ενδέχεται να μην αναγνωρίζουν τη βία που ασκείται από τον σύντροφο μιας γυναίκας, όταν την βλέπουν. Οι εκστρατείες μπορούν να παράσχουν επίσης σαφή καθοδήγηση σχετικά με τον τρόπο με τον οποίο οι μάρτυρες μπορούν να βοηθήσουν τα θύματα, ειδικά όταν φοβούνται ότι θα επιδεινώσουν την κατάσταση.

Η έρευνα του Ινστιτούτου δείχνει επίσης ότι οι κυβερνήσεις της ΕΕ έχουν εισαγάγει ειδικά μέτρα για την προστασία των γυναικών από τη βία των συντρόφων τους κατά τη διάρκεια της πανδημίας. Ωστόσο, η υποχρηματοδότηση χώρων καταφυγής και τηλεφωνικών γραμμών περιστατικών ενδοοικογενειακής βίας έχει οδηγήσει μερικές φορές σε ανεπαρκή υποστήριξη, δήλωσε η Διευθύντρια του Ινστιτούτου Κάρλιν Σέλε, σημειώνοντας ότι οι γυναίκες αντιμετωπίζουν συνήθως τον μεγαλύτερο κίνδυνο από άτομα που γνωρίζουν.

Μιλώντας στην ΕΡΤ η Πρόεδρος της Επιτροπής Δικαιωμάτων των Γυναικών και Ισότητας κ. Έβελυν Ρέγκνερ τόνισε μεταξύ άλλων ότι η προσφορά άμεσης και επείγουσας βοήθειας σε θύματα ενδοοικογενειακής βίας αποτελεί ζητούμενο εν μέσω πανδημίας, ενώ θα πρέπει να συνεχιστεί η προσπάθεια ευαισθητοποίησης των πολιτών μέσω της δημόσιας τηλεόρασης και των εφημερίδων αλλά και με εκπαιδεύσεις αστυνομικών και δημοσίων υπαλλήλων, ώστε να αποκαλύπτεται η μορφή εξουσίας που ασκείται και να αποκωδικοποιούνται τα πρώιμα σημάδια βίας κατά των γυναικών.

Συγκεκριμένα η κ. Ρέγκνερ είπε στην ΕΡΤ:

Ερώτηση ΕΡΤ: Η Γαλλία ανακοίνωσε αύξηση κατά 17% σε περιστατικά ενδοοικογενειακής βίας. Μπορεί η ευαισθητοποίηση με τον τρόπο ενημέρωσης που είδαμε να αποδίδει τον Απρίλιο και τον Μάιο εν μέσω των περιορισμών εξαιτίας της πανδημίας να βοηθήσει ακόμη περισσότερο ή θα πρέπει να εξευρεθεί κι άλλος τρόπος προσέγγισης του προβλήματος;.

Απάντηση Έβελυν Ρέγκνερ: Από τη μία πλευρά είναι πολύ σημαντικό να προσφερθεί άμεσα και επείγουσα βοήθεια. Θα πρέπει να μπει καλά στο μυαλό όλων των ανθρώπων, ότι υπάρχουν τηλεφωνικές γραμμές στις οποίες μπορούν να απευθυνθούν άμεσα οι γυναίκες, τα παιδιά, οι συγγενείς, οι γείτονες αλλά και οι άνθρωποι που γίνονται μάρτυρες περιστατικών βίας. Αυτό λειτούργησε τη μία φορά καλύτερα και την άλλη χειρότερα στο πρώτο lockdown.

Τώρα βλέπουμε και αυτό είναι σημαντικό να προβάλουμε τα μηνύματα βοήθειας και στα άλλα μέσα ενημέρωσης όπως στη δημόσια τηλεόραση, τις εφημερίδες, ακόμη και στις ειδικές εκδόσεις των δήμων που μας στέλνονται στο σπίτι, όπου εφίσταται η προσοχή, σε ποιον μπορεί να απευθυνθεί κάνεις, ποιος βοηθάει αμέσως, ώστε εκείνοι που αναζητούν βοήθεια να γνωρίζουν αμέσως ότι «δεν είμαι μόνος» και αυτό είναι πολύ σημαντικό να γνωρίζουν ότι δεν είναι μόνοι και ότι υπάρχουν τα μέσα και ο τρόπος για βοήθεια.

Κάτι που επίσης είναι πολύ σημαντικό είναι οι εκπαιδεύσεις κυρίως των αστυνομικών, εκπαιδεύσεις σε υπαλλήλους στις δημόσιες υπηρεσίες. Στο Ευρωπαϊκό κοινοβούλιο κάναμε παραδείγματος χάρη μία διαδικτυακή εκπαίδευση, ώστε να αποφεύγεται η σεξουαλική παρενόχληση, εκπαιδεύσεις που τώρα δεν μπορούν να γίνουν δια ζώσης αλλά το σημαντικό είναι ότι η συνειδητοποίηση ότι πρέπει να αποκαλύπτονται οι δομές εξουσίας αλλά και να αναγνωρίζονται τα προειδοποιητικά σημάδια βίας είναι σημαντικό.

Είδαμε ότι οι περισσότερες περιπτώσεις ενδοοικογενειακής βίας θα μπορούσαν να είχαν αποφευχθεί αν είχαν εντοπιστεί τα πρώιμα σημάδια προειδοποίησης και αυτό είναι κάτι που πρέπει να γίνει ακόμη πιο κατανοητό τώρα στο δεύτερο κύμα της πανδημίας.

Εθνικά σχέδια δράσης και λήψη αυστηρών μέτρων

Επιπλέον, σύμφωνα με τις μελέτες η Ιρλανδία, η Ισπανία και η Λιθουανία έχουν δρομολογήσει εθνικά σχέδια δράσης για την εξάλειψη της βίας κατά τη διάρκεια της πανδημίας. Η Ισπανία ενίσχυσε τον συντονισμό μεταξύ των υπηρεσιών υγείας, αστυνομίας και δικαιοσύνης, όπως και η Λιθουανία. Η Ιρλανδία έχει προχωρήσει ακόμη περισσότερο, χρηματοδοτώντας με 160.000 ευρώ δράσεις για χώρους έκτακτης φιλοξενίας και ανοιχτές τηλεφωνικές γραμμές για τα θύματα, ώστε αυτά να προσαρμοστούν σε νέες απομακρυσμένες συνθήκες εργασίας. Τα ιρλανδικά δικαστήρια έδωσαν μάλιστα προτεραιότητα σε υποθέσεις ενδοοικογενειακής βίας και επέκτειναν εξ αποστάσεως ακροάσεις, ενώ η αστυνομία ελέγχει σε τακτά χρονικά διαστήματα τις γυναίκες που έχουν αντιμετωπίσει βία στο παρελθόν.

Επίσης αρκετές χώρες έχουν προσαρμόσει τη νομοθεσία τους, ώστε να χαρακτηριστούν οι έκτακτοι χώροι φιλοξενίας και οι ανοιχτές γραμμές ως «βασικές υπηρεσίες» με στόχο να τις διατηρήσουν πάντα προσβάσιμες. Στη Λετονία, την Εσθονία, τη Σλοβακία και τη Γαλλία, η νομοθεσία υποχρεώνει πλέον τις κυβερνήσεις να παρέχουν στις γυναίκες που αντιμετωπίζουν βία στο σπίτι, εναλλακτικά καταλύματα. Τα εσθονικά δικαστήρια έχουν εξουσιοδοτηθεί να εκδίδουν προσωρινές εντολές κράτησης εναντίον βίαιων συντρόφων, προστατεύοντας το θύμα από την έλλειψη στέγης και καταδικάζοντας τον υπεύθυνο.

Σχεδόν όλες οι χώρες της ΕΕ, όπως τονίζεται στις μελέτες, ξεκίνησαν εκστρατείες ευαισθητοποίησης για να ενημερώσουν τα θύματα βίας για τη διαθέσιμη βοήθεια. Η Ελλάδα, η Φινλανδία και η Πορτογαλία απευθύνθηκαν σε πρόσφυγες και μετανάστες, ενώ άλλες χώρες απευθύνθηκαν σε γυναίκες από κοινότητες Ρομά, ΛΟΑΤΙ και γυναίκες ή σε άτομα με προβλήματα ακοής. Η εκστρατεία της Ισπανίας τονίζει ότι η ενδοοικογενειακή βία αποτελεί παραβίαση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και δεν είναι ιδιωτικό ζήτημα.

Στην πλειονότητα των χωρών της ΕΕ, η πανδημία εξέθεσε συνολικά τα ασταθή συστήματα υποστήριξης για τα θύματα βίας λόγω φύλου. Η έλλειψη χρηματοδότησης και στέγασης είχε ως αποτέλεσμα οι γυναίκες να τοποθετούνται σε ξενοδοχεία και σε ιδιωτικά Airbnb. Μολονότι οι φυσικές καταστροφές και οι πανδημίες οδηγούν σε αύξηση της βίας κατά των γυναικών σε παγκόσμιο επίπεδο, κανένα κράτος μέλος της ΕΕ δεν διέθετε σχέδιο δράσης για να την αντιμετωπίσει.

Προκειμένου να αυξηθεί η ευαισθητοποίηση σχετικά με τη βία κατά των γυναικών και να ξεκινήσει η εκστρατεία με τίτλο «16 ημέρες ακτιβισμού κατά της βίας βάσει φύλου», σημαντικά κτίρια σε όλο τον κόσμο θα φωταγωγηθούν με πορτοκαλί χρώμα.

Το Ινστιτούτο Ισότητας θα φωταγωγήσει το Ευρωπαϊκό Σπίτι στο Βίλνιους στις 25 Νοεμβρίου. Την ίδια μέρα θα φωταγωγηθούν στις Βρυξέλλες, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή, το Συμβούλιο της Ευρωπαϊκής Ένωσης, το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και η Ευρωπαϊκή Υπηρεσία Εξωτερικής Δράσης. Το θέμα της φετινής εκστρατείας είναι «Orange the World: Fund, Respond, Prevent, Collect!».